Η αγιογραφία σήμερα έλκει τέσσερις κατηγορίες ανθρώπων: τους θρησκευόμενους, κάποιους που προσπαθούν να αξιοποιήσουν τον ελεύθερο χρόνο τους, κάποιους που μελετούν την πρακτική πλευρά της ζωγραφικής και φυσικά… τους εμπόρους, με τους οποίους δεν θα ασχοληθούμε. Οι θρησκευόμενοι θεωρούν ότι με την αγιογραφία εκφράζουν την πίστη τους και ότι βρίσκονται πιο κοντά στο Θεό διότι με την αντιγραφή θρησκευτικών εικόνων συμβάλλουν στη διάδοση της χριστιανικής πίστης. Ενδιαφέρονται περισσότερο με τη λατρεία και λιγότερο με την μελέτη της τεχνικής της αγιογραφίας. Εμείς θα ασχοληθούμε με τις τεχνικές έκφρασής της Βυζαντινής τέχνης: Θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε απλά ερωτήματα: Πώς επιλέγουμε αυτό που αντιγράφουμε, ποια χρώματα χρησιμοποιούμε και για ποιο λόγο, Πώς αντιμετωπίζονται πρακτικά τα κύρια προβλήματα της αγιογραφίας, η σχεδίαση, η αποτύπωση, ο προπλασμός, η έκφραση, οι λεπτομέρειες και το τελείωμα της φορητής εικόνας.
Μία τέχνη που διατηρείται επί δύο χιλιετίες είναι φυσικό να έχει σταδιακά υποστεί αλλαγές. Η Χριστιανική θρησκευτική τέχνη ξεκίνησε τους πρώτους αιώνες μ.Χ. δανειζόμενη στοιχεία από την ειδωλολατρική. Στις κατακόμβες των υπό διωγμό χριστιανών υπάρχουν τοιχογραφίες με διακοσμητικά μοτίβα, τα οποία στη συνέχεια εμπλουτίστηκαν με χριστιανικά σύμβολα (ψάρι, σταυρό κλπ). Στη συνέχεια με την αναγνώριση της Χριστιανικής θρησκείας σαν επίσημης θρησκείας του Βυζαντινού κράτους εντάχθηκαν στην θρησκευτική εικονογραφία οι μορφές του Χριστού της Παναγίας των μαρτύρων και σκηνές που αντλούν τη θεματολογία τους από την Παλαιά και Καινή διαθήκη
Θα εστιάσουμε στην τεχνική πού χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα με το όνομα Βυζαντινή τέχνη και ιδιαίτερα σ’ αυτήν που αναπτύχθηκε στην Κρήτη τον 16ο αιώνα και ονομάστηκε Κρητική σχολή επικεντρώνοντας στα έργα του αγιογράφου Θεοφάνη του Κρητικού που αγιογράφησε σε όλη σχεδόν την Ελλάδα.
Όπως και πολλοί συγκαιρινοί του αγιογράφοι, ο Θεοφάνης επηρεάστηκε από την Αναγεννησιακή τέχνη χωρίς όμως να προδίδει τα βασικά μέσα έκφρασης που χαρακτήριζαν την μέχρι τότε βυζαντινή τέχνη. Διατηρεί την τεχνική της εποχής αποδίδοντας την λιτότητα των μορφών και την ταπεινότητα των χρωμάτων χωρίς να μπαίνει στον πειρασμό να “αναγεννήσει” την τέχνη στα πρότυπα της αρχαίας ελληνικής. Απέφυγε με αυτό τον τρόπο ο Θεοφάνης το “γλίστρημα” της Βυζαντινής τέχνης προς την δυτικότροπη πορεία της τέχνης. Ακριβώς γι αυτό το λόγο εμείς θα εστιάσουμε στη “γραφή” του.
Αντώνης Δημητρίου Τσιλάκης
Οι δημοσιεύσεις μας είναι παρατηρήσεις και σκέψεις που κάνουμε καθώς ζωγραφίζουμε. Σκοπός είναι να βελτιώσουμε την τεχνική μας και για να πειραματιστούμε με διαφορετικά υλικά και τεχνικές για να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα. Μπορεί επίσης οι σημειώσεις μας να αποτελέσουν κίνητρο για να παρακολουθήσουμε μαθήματα από χιλιάδες ζωγράφους που διδάσκουν τεχνικές ζωγραφικής στο ίντερνετ.