Προβοκάτσια είναι η πράξη που έχει σκοπό να προκαλέσει ηθική, πολιτική, στρατιωτική, ή άλλη βλάβη σε άτομα, ομάδες, λαϊκές οργανώσεις, ή πολιτικά κόμματα. Σε μεγαλύτερη κλίμακα μπορεί να προκαλεί άμεσα ή έμμεσα βλάβη σε έθνη, κράτη ή οργανώσεις κρατών.
Τα ΜΜΕ ενημερώνουν, σχολιάζουν και αξιοποιούν την προβοκάτσια, ώστε να επιδρά ψυχολογικά στο λαό.
Στο παρελθόν τα ΜΜΕ ενημέρωναν για κάποια προβοκάτσια μετά την εκτέλεσή της. Σήμερα την προβάλλουν αρκετές φορές την ώρα που συμβαίνει, “live”, όπως είναι στη μόδα να λέμε σήμερα. Έχουν έτοιμες, στημένες τηλεοπτικές κάμερες στο χώρο που πραγματοποιείται ώστε να την αξιοποιήσουν άμεσα μεταδίδοντας “ζωντανά” πλάνα.
Το σκηνικό της προβοκάτσιας
Στην προβοκάτσια εντεταλμένοι προβοκάτορες, οι “γνωστοί-άγνωστοι” παίζουν το ρόλο του αγανακτισμένου πολίτη, του οργανωμένου περιθωριακού τύπου, που έχει αδικηθεί από την κρατική εξουσία. Προσπαθούν να χωθούν μέσα στον όγκο των διαδηλωτών και την κατάλληλη στιγμή επιτίθενται στις κρατικές δυνάμεις καταστολής σε διαδηλωτές, κτήρια, αυτοκίνητα, οποιαδήποτε δημόσια και ιδιωτική περιουσία. Προσπαθούν να παρασύρουν σ’ αυτές τις πράξεις βίας και καταστροφής διαδηλωτές που δεν έχουν σχέση με την προβοκάτσια, ούτε σαφή επίγνωση του ρόλου των προβοκατόρων. Με αυτό τον τρόπο επιδιώκεται να μεγιστοποιηθεί η προβοκάτσια, να ενοχοποιηθούν αυτοί που παρασύρθηκαν, να γίνει ρεαλιστικότερη η παρουσίασή της από τα ΜΜΕ και τελικά να αξιοποιηθεί στο μέγιστο βαθμό από την κυβέρνηση για να επιβάλλει την αντιλαϊκή πολιτική της.
Εκμετάλλευση και αποτελέσματα της προβοκάτσιας.
Οι τηλεθεατές των σκηνών της προβοκάτσιας είναι κι αυτοί θύματα της προβοκάτσιας. Η προβοκάτσια αξιοποιείται αρχικά από τα έκτακτα δελτία ειδήσεων, που “περιγράφουν” τα γεγονότα με τρόπο που να ενοχοποιούνται τα θύματα της προβοκάτσιας. Οι περιγραφές και οι σκηνές που προβάλλονται θυμίζουν κινηματογραφικές σκηνές βίας και πανικού και προκαλούν φόβο. “Ειδικοί” σχολιαστές στα τηλεοπτικά “παράθυρα” αναλαμβάνουν να κάνουν αντιλαϊκές αναλύσεις ή να “εκδηλώσουν την ανησυχία τους” με τέτοιο τρόπο που να τρομοκρατούνται και να αποθαρρύνονται οι τηλεθεατές, ώστε να απέχουν από μελλοντικές διαμαρτυρίες. Η προβοκάτσια βαφτίζεται “γεγονότα”, που αρκετές φορές “καταδικάζονται από όλες τις πλευρές” γενικά και αόριστα. Τελικά αφήνουν αιχμές εναντίον των λαϊκών συμφερόντων και αγώνων και αποτελούν το πρόσχημα για την εφαρμογή αντιλαϊκών νόμων και μέτρων καταστολής από την κυβέρνηση.
Οι ειρηνικοί διαδηλωτές με την πολεμική ατμόσφαιρα, που δημιουργείται από τα δακρυγόνα, τα καπνογόνα, τις ελαστικές σφαίρες, τις βόμβες κρότου, τις βόμβες Μολότοφ των προβοκατόρων και γενικά το κλίμα πανικού επηρεάζονται ψυχολογικά. Η διάθεσή τους για συμμετοχή σε νέες κινητοποιήσεις είναι δυνατόν να ανασταλεί. Αυτό αφορά ιδιαίτερα σε εκείνους που δεν διαθέτουν την κατάλληλη εμπειρία από παρόμοιες καταστάσεις και δεν είναι ιδεολογικά και ψυχολογικά έτοιμοι να αντιμετωπίσουν οργανωμένα και συντεταγμένα τη βία. Πολλοί συνειδητοποιημένοι διαδηλωτές είναι ψυχολογικά προετοιμασμένοι και αντιμετωπίζουν με ψυχραιμία τις προβοκάτσιες. Εμποδίζουν την αναστολή, τη ματαίωση, τη σπίλωση, την υποβάθμιση των αγώνων τους από τους προβοκάτορες.
Εύλογα ερωτηματικά
Από την επανάληψη των προβοκατόρικων ενεργειών δημιουργείται ένα εύλογο ερώτημα: Πως είναι δυνατόν κάποια ΜΜΕ να γνωρίζουν ακριβώς το χώρο και το χρόνο που θα προκληθεί μια προβοκάτσια και να στήνονται με τις ώρες για να τις καλύψουν ζωντανά; Είναι φυσικά καθήκον του καλού δημοσιογράφου να καταγράφει και να παρουσιάζει και τα θετικά και τα αρνητικά γεγονότα. Τα γεγονότα όμως που συνήθως προβάλλονται από τα ΜΜΕ δεν είναι εκείνα που εξυπηρετούν τους λαϊκούς αγώνες, αλλά εκείνα που τους δυσφημίζουν και τους αποδυναμώνουν.
Επίσης πως είναι δυνατόν να γνωρίζουν λεπτομέρειες της προβοκάτσιας κάποιοι δημοσιογράφοι και να μην τις γνωρίζουν οι κρατικές αρχές που έχουν τη δικαιοδοσία και την ικανότητα να την εμποδίσουν. Αργότερα αποκαλύπτονται σκηνές, που αποδείχνουν τη συνεργασία των προβοκατόρων με τις κρατικές δυνάμεις καταστολής. Οι “έρευνες”, που διατάσσονται στη συνέχεια ποτέ δεν αποκαλύπτουν ολόκληρη την αλήθεια. Κάποιες “αποκαλύψεις” δίνουν λαβή για διάφορα σχόλια, μέχρι να περάσει η προβοκάτσια σε δεύτερο πλάνο και σιγά-σιγά να ξεχαστεί με τη ροή άλλων γεγονότων.
Χτυπητά παραδείγματα
Η προβοκάτσια στα τέλη Γενάρη 2013 είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα προβοκάτσιας. Το ΠΑΜΕ έφερε στη δημοσιότητα φωτογραφίες που χρησιμοποίησε η ίδια η κυβέρνηση και οι οποίες αποτελούσαν αδιάψευστα στοιχεία τεκμηρίωσης της προβοκάτσιας που στήθηκε εναντίον των εκπροσώπων των Συνταξιούχων μέσα στο υπουργείο. Αποδείχθηκε αδιαμφισβήτητα από τις φωτογραφίες ότι οι καταστροφές που δήθεν προκλήθηκαν από τους συνταξιούχους προκλήθηκαν μετά την αποχώρηση των συνταξιούχων από το υπουργείο. Τα ΜΜΕ, που για πολλές μέρες συκοφαντούσαν τους συνταξιούχους και τα στελέχη του ΠΑΜΕ και του ΚΚΕ που συμμετείχαν στη διαμαρτυρία, “δυσαρεστήθηκαν” από το ξεσκέπασμα της προβοκάτσιας. Όμως η ζημιά της προβοκάτσιας είχε ήδη προκληθεί τόσο από την κυβέρνηση όσο και από τα ΜΜΕ.
Οι αποκαλύψεις παρουσιάστηκαν ως “ισχυρισμοί” και η προβολή στη Βουλή των φωτογραφιών που αποδείκνυαν την προβοκάτσια ως “έκθεση φωτογραφίας”. Ολόκληρος ο λεγόμενος “δημοκρατικός” τύπος έκανε ότι περνούσε από το χέρι του για να αποσιωπηθεί η αποκάλυψη της προβοκάτσιας και να αξιοποιηθεί για τη συνέχιση της αντιλαϊκής πολιτικής. Με τη στάση του απέδειξε για πολλοστή φορά την πλευρά με την οποία συντάσσεται το ρόλο που παίζει για να αξιοποιηθούν οι προβοκάτσιες σε βάρος του λαού.
Η αντιμετώπιση των προβοκατόρικων ενεργειών
Ας μην ξεχνάμε ότι οι διώξεις όλων των αντι-ναζιστών στη Γερμανία ξεκίνησαν με τον εμπρησμό του Ράιχσταγκ, που ο Χίτλερ απέδωσε στους κομμουνιστές. Το ίδιο βράδυ το Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα τέθηκε εκτός νόμου και το Εθνικό-σοσιαλιστικό κόμμα αποκτά την πλειοψηφία στο Ράιχσταγκ. Ο υπαρχηγός του ναζιστικού Κόμματος Γκέρινγκ ομολόγησε αργότερα: «Ο μοναδικός άνθρωπος που ξέρει πραγματικά το Ράιχσταγκ», είπε ο Γκέρινγκ, «είμαι εγώ, γιατί εγώ έβαλα φωτιά σ’ αυτό». Η επίθεση εναντίον της Πολωνίας, που αποτελεί την επίσημη έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ξεκίνησε με αφορμή την προβοκάτσια που στήθηκε από τους Γερμανούς με τα “συνοριακά επεισόδια” ανάμεσα στους Γερμανούς και τους Πολωνούς.
Η ιστορία έχει αποδείξει ότι η ανάλυση και η προληπτική ενημέρωση δεν είναι δυνατόν να καταργήσουν από μόνες τους τις προβοκάτσιες, που είναι ένα σημαντικό όπλο της αστικής εξουσίας. Όσο υπάρχει καπιταλισμός θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν προβοκάτσιες, που θα βλάπτουν το λαϊκό κίνημα, θα προκαλούν φυσικές, πνευματικές και ψυχολογικές καταστροφές και θα οδηγούν τους λαούς σε συμφορές και πολέμους.
Η σωστή ενημέρωση του λαού για τη διοργάνωση, το σκοπό και τις συνέπειες, που έχουν οι προβοκάτσιες είναι πάντα επίκαιρη και απαραίτητη. Είναι σημαντικό εκτός από την αποκάλυψη των φυσικών και ηθικών αυτουργών, να προβάλλονται καθαρά όλες οι επιδιώξεις των προβοκατόρων καθώς και οι ζημιές που προκαλούν οι προβοκάτσιες στο λαϊκό κίνημα.