Κίνητρο είναι ένα ψυχολογικό τέχνασμα που οδηγεί έναν οργανισμό να κινηθεί, να δραστηριοποιηθεί προς μια κατεύθυνση, ένα στόχο. Απευθύνεται στο υποσυνείδητο και όχι στη λογική και γι αυτό δεν θεωρείται μέσο διάδοσης ιδεών.
Το κίνητρο δε μιλάει ολόισια στους ανθρώπους, αλλά προσπαθεί να προκαλέσει μια επιθυμητή αντίδραση, να ενεργοποιήσει ορισμένες ορμές. Εκμεταλλεύεται τις ανάγκες του ανθρώπου για υλική και συναισθηματική ασφάλεια, για κοινωνική αναγνώριση, για εκτίμηση, για επικοινωνία, για βελτίωση του βιοτικού επιπέδου. Με την αμοιβή και την ποινή, δηλαδή με το καρότο και το μαστίγιο ενισχύεται η αποτελεσματικότητα των κινήτρων.
Κίνητρα στην καθημερινή ζωή
Στην καθημερινή ζωή το υποσυνείδητο του ανθρώπου βομβαρδίζεται από κίνητρα, που έχουν στόχο σημαντικές αποφάσεις στη ζωή του να μη περνούν από τη λογική αλλά από τα ένστικτά του. Ο πλουτισμός, για παράδειγμα, η απόκτηση μη αναγκαίων αγαθών, η αντιμετώπιση πραγματικών και ανύπαρκτων υποχρεώσεων, η άχρηστη πληροφόρηση και πολλές άλλες δραστηριότητες επιβαρύνουν τον εργαζόμενο με πρόσθετα άγχη, δηλαδή με επιπλέον πιέσεις, που δυσχεραίνουν την ικανότητά του να πάρει αποφάσεις, για αγαθά και δραστηριότητες, που έχει πραγματικά ανάγκη.
Ένας σχετικά μικρός αριθμός επώνυμων και ανώνυμων ατόμων χρησιμοποιεί τα κίνητρα για να κινεί τα νήματα των αποφάσεων της πλειοψηφίας των ανθρώπων σε όλες τις σφαίρες της κοινωνικής, πολιτικής, πνευματικής δραστηριότητας,όπως η εργασία, η ξεκούραση, η μάθηση, η πληροφόρηση, οι πολιτικές επιλογές. Ο μικρός αυτός αριθμός ατόμων, κυριολεκτικά ρημάζει τις ζωές και τα μυαλά των απλών ανθρώπων. Για την αποτελεσματικότητα της τεχνικής τους έχουν ήδη προετοιμάσει μια βάση με την κατάλληλη εκπαιδευτική πολιτική, με τη δημιουργία κοινωνικών προτύπων, τρόπου ζωής, εργασιακών σχέσεων κλπ.
Κίνητρα και μάρκετινγκ
Υπάρχει μια ολόκληρη βιομηχανία μελέτης και κατασκευής των κινήτρων, που επηρεάζουν όχι μόνο μεμονωμένα άτομα και ομάδες ατόμων αλλά ολόκληρους λαούς, ακόμα και αντιλαϊκές κυβερνήσεις.
Οι τεχνικές του μάρκετινγκ με το οποίο ασχολούνται πολλά υψηλόβαθμα στελέχη και εκατομμύρια μισθωτοί σε όλο τον κόσμο, αποδιοργανώνουν τη λογική, διαβρώνουν τις συνειδήσεις, λιπαίνουν το έδαφος ώστε τα κίνητρα να έχουν εύκολη και αδιαμαρτύρητη υποδοχή.
Μάρκετινγκ και ΜΜΕ
Το μάρκετινγκ για παράδειγμα, εκμεταλλεύεται την καθημερινή ανθρώπινη ανάγκη για εξασφάλιση της διατροφής και δημιουργεί “καταναλωτές” βομβαρδίζοντας με διάφορα κίνητρα τους εργαζόμενους. Οι τηλεοπτικοί σταθμοί μέσα από τις διαφημίσεις, τις κινηματογραφικές ταινίες, τα προγράμματα που προβάλλουν το σταρ σύστεμ και την κοινωνική ζωή της μεγαλοαστικής τάξης, απευθύνονται στα κίνητρα: Αγοράστε ένα ποτό και κερδίστε ένα δώρο. Αγοράστε ένα από κάποιο είδος και κερδίστε το δεύτερο.
Στο χώρο του τύπου αγοράζοντας κάποιος μια εφημερίδα κερδίζει κουπόνια για το σούπερ μάρκετ, περιοδικά, βιβλία, CD, DVD κ.ά. Με τον τρόπο αυτό τα ΜΜΕ έλκουν και διαμορφώνουν τους “καταναλωτές”-αναγνώστες. Οι “καταναλωτές” αγοράζουν εφημερίδες για τα δώρα που προσφέρουν. Πίσω όμως από το κίνητρο των δώρων διοχετεύεται και το πολιτικό μήνυμα της εφημερίδας, δηλαδή η αστική ιδεολογία.
Τα ΜΜΕ έχουν την οικονομική δυνατότητα να διαθέτουν σε πολύ χαμηλές τιμές το πακέτο εφημερίδα-δώρα. Με δάνεια τραπεζών, διαγραφές χρεών και κέρδη μέσα από διαφημίσεις προωθούν στους αναγνώστες τους τον αστικό τρόπο ζωής και το life style της εποχής.
Οι “καταναλωτές” μένουν με την εντύπωση ότι βγαίνουν κερδισμένοι από την αγορά της εφημερίδας. Στην πράξη όμως πληρώνουν την εφημερίδα και τα δώρα της έμμεσα, αγοράζοντας τα διαφημιζόμενα προϊόντα ακριβότερα, μέσα από τη φορολογία, τα χαράτσια για την ανακεφαλαίωση των τραπεζών, και άλλα κανάλια.
Νομιμοποίηση του κέρδους και διαφθορά συνειδήσεων
Το κέρδος, που αποτελεί το μοχλό κίνησης του καπιταλισμού, διαβρώνει όλο και περισσότερο τις συνειδήσεις. Η χειρότερη επίπτωση της διείσδυσης του κέρδους ακόμη και στις λεπτομέρειες της ζωής είναι ότι οι άνθρωποι του λαού κυνηγώντας αυτά τα μικρο-κέρδη νομιμοποιούν στη συνείδησή τους το καπιταλιστικό κέρδος. Θεωρώντας ότι το κέρδος είναι φυσικό και αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής ζωής, νομιμοποιούν τον εκμεταλλευτή τους, το δυνάστη τους, τη μήτρα που γεννά τα βάσανά τους.
Η χρησιμοποίηση των κινήτρων είναι μία καταστροφική Τεχνική του Ψυχολογικού πολέμου. Σαν μέσο επηρεασμού της ανθρώπινης συμπεριφοράς αποδιοργανώνει και αφοπλίζει το λογικό, καθυστερεί και διαβρώνει την ωρίμανση της ταξικής συνείδησης.