Η εκμετάλλευση του ήχου
Τα ηχητικά μέσα συμπληρώνουν το σκηνικό του Ψυχολογικού Πολέμου ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που χρησιμοποιούνται στις κινηματογραφικές ταινίες. Τα τραγούδια, ακόμη και αυτά που έχουν κάποια δόση κοινωνικής διαμαρτυρίας μετατρέπονται συχνά σε μέσα χειραγώγησης του λαού.
Κλασσικό παράδειγμα οι Ρόλινγκ Στόουνς, που βρέθηκαν στο κίνημα της νεολαιίστικης διαμαρτυρίας το Μάη του 1968 και θεωρήθηκαν ότι “έφτυναν κατάμουτρα τη βρώμικη φάτσα του κεφαλαίου”. Οι Στόουνς όμως ταύτιζαν τους “βρώμικους πολιτικάντηδες” γενικά και αόριστα με την πολιτική. Έτσι συνέβαλαν στον αποπροσανατολισμό και τελικά στον παροπλισμό εκατοντάδων χιλιάδων θαυμαστών τους. Τα αλλοιωμένα τους πρόσωπα σε συνδυασμό με τις σπαστικές κινήσεις και τις άναρθρες κραυγές των νεαρών ακροατών τους θύμιζαν τα ζωώδη ένστικτα, που υπήρχαν στον πρωτόγονο άνθρωπο. Μέχρι τις μέρες μας συναυλίες των Ρόλινγκ Στόουνς χρησιμοποιούνται σαν προπομπός αλλαγών στο συσχετισμό δυνάμεων στην ταξική πάλη, στοχεύοντας πάντα την παραπλάνηση του λαού.
Ακόμη και η ποπ μουσική, που εμφανίστηκε με λαϊκά ερείσματα, έχει μετατραπεί σε ισχυρό μέσο επίδρασης στη συνείδηση της νεολαίας και διαμόρφωσε έναν ιδιόμορφο τρόπο σκέψης, την ποπ σκέψη, που ευνουχίζει την επαναστατικότητα, τη δίψα για μια ριζοσπαστική αλλαγή της κοινωνίας.
Η εκμετάλλευση της εικόνας
Είναι κοινά αποδεκτό ότι η εικόνα έχει τεράστια δύναμη σαν μέσο χειραγώγησης. Μπορεί να διεγείρει πάθη, να αναβιώσει ένστικτα, να λειτουργήσει παραλυτικά, να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες δράσεις και να συμβάλει στο να γίνει αποδεκτή μια πληροφορία, από την πιο αληθινή, ως το πιο αισχρό ψέμα. Χρησιμοποιείται στην τέχνη, στη διασκέδαση, στα κινηματογραφικά έργα, στα βιντεοκλίπς και σε όλα τα υλικά που χρησιμοποιούν τα ΜΜΕ.
Η εικόνα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δημιουργήσει ψυχολογία τρόμου στο λαό ακόμη και όταν δεν σχετίζεται άμεσα με πολιτικά ζητήματα. Αναρίθμητες είναι οι ταινίες και οι τηλεοπτικές σειρές με θέματα δολοφονίες, ληστείες, απαγωγές, εκβιασμούς, που κυριολεκτικά έχουν μετατρέψει τα ΜΜΕ σε Μέσα Μαζικής διάδοσης της εγκληματικότητας, εξοικείωσης με τη βία, την πορνεία. Οι σκηνές βίας δημιουργούν την αντίληψη ότι η βία είναι ένα αναπόφευκτο κακό, που δεν πρέπει ή δεν είναι δυνατόν να καταργηθεί διότι χρησιμεύει σαν όπλο των “καλών” απέναντι στους “κακούς”. Οι “καλοί” συνήθως εξουδετερώνουν τους “κακούς”, ενώ πολλές φορές οι “καλοί” και οι “κακοί” παρουσιάζονται χωρίς ουσιαστικές διαφορές μεταξύ τους, ή ακόμα εναλλάσσουν τους ρόλους τους, χωρίς αυτό να δημιουργεί ηθικό πρόβλημα στους θεατές. Η χρήση βίας θεωρείται από το θεατή αναπόφευκτη, μπορεί να εμφανιστεί ανά πάσα στιγμή στην πραγματική ζωή και εναπόκειται στον καθένα να την αντιμετωπίσει μόνος του.
Οι μεγάλες δόσεις βίας ενισχύουν την ανασφάλεια, εμβολιάζουν το κοινό με ανοσία για την πραγματική βία που αντιμετωπίζει στην καθημερινή ζωή και η οποία εκφράζεται με την αποδοχή των πιο σκληρών αντιλαϊκών μέτρων. Επιπλέον συναινούν πρόθυμα στην αύξηση των κρατικών δυνάμεων καταστολής, που κι αυτές χρησιμοποιούνται κατά των δικαιωμάτων του λαού.
Ακόμη και “αθώες” ταινίες, ντοκιμαντέρ και βιντεοκλίπς εμβόλιμα περιλαμβάνουν διάφορες σκηνές με την πιο ύπουλη προπαγάνδα. Μέσα σε αστυνομικές, κατασκοπικές και άλλες ταινίες προβάλλονται κάποιες κομμουνιστικές θηριωδίες, ή θύματα των κομμουνιστικών καθεστώτων, που βρίσκουν την ευτυχία και τη λύτρωση στον καπιταλισμό. Σε “αθώο” ντοκιμαντέρ μιας περίπου ώρας στην τηλεόραση, όπου παρουσιάζονται οι περιβαλλοντικές συνέπειες από το λιώσιμο των πάγων στο Βόρειο πόλο, ξαφνικά εμφανίζονται και κάποιοι “κακοί” σοβιετικοί που εξολοθρεύουν λαθραία τις φάλαινες. Μια σταγόνα δηλητήριο αντικομμουνισμού σε τεράστιο αριθμό τέτοιων προβολών αρκεί για να προσλάβουν το αντικομμουνιστικό δηλητήριο οι τηλεθεατές.
Αποτελούν άραγε τα ΜΜΕ την 5η εξουσία;
Η χωρίς όρια διοχέτευση αληθινών και ψεύτικων πληροφοριών, έχουν δημιουργήσει την ψευδαίσθηση ότι τα ΜΜΕ είναι παντοδύναμα. Αυτή την εντύπωση ενισχύουν και οι δαπάνες που απαιτούνται από κόμματα και κυβερνήσεις για να αποκτήσουν την εύνοια των ΜΜΕ τόσο στις προεκλογικές αναμετρήσεις όσο και στην εφαρμογή της πολιτικής τους. Παράλληλα προπαγανδίζεται ότι ενώ τα ΜΜΕ εκφράζουν τις πολιτικές προτιμήσεις τους, εντούτοις έχουν τη δύναμη να “ανεβοκατεβάζουν” κυβερνήσεις . Παρουσιάζονται δηλαδή σαν “λαϊκός τιμωρός” απέναντι στην κακή κυβερνητική πολιτική, την αντιδημοκρατική στάση της, τη ανηθικότητα και τελικά λειτουργούν λυτρωτικά για το λαό. Γι αυτούς τους λόγους δημιουργείται η εντύπωση ότι τα ΜΜΕ αποτελούν την 5η εξουσία, η οποία βρίσκεται έξω και πάνω από κράτη και κυβερνήσεις.
Αυτό είναι τελείως λαθεμένο. Τα ΜΜΕ μπορεί να αμφισβητούν τις ικανότητες κυβερνήσεων, κομμάτων, πολιτικών προσώπων, οργανώσεων, μπορεί να καταδικάζουν αποφάσεις, νόμους και διαδικασίες, να υπερασπίζονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τη “δημοκρατική” λειτουργία του πολιτεύματος, αλλά δεν βάζουν ποτέ σε αμφισβήτηση την κυριαρχία του κοινωνικού συστήματος. Στην καλύτερη περίπτωση καταγγέλλουν τα εγκλήματά του, επιδιώκουν να διορθώσουν τα πιο κραυγαλέα ελαττώματά του, αλλά μέχρι του σημείου που διατηρείται η κυριαρχία του.
Τα ΜΜΕ δεν αποτελούν ιδιαίτερη εξουσία. Η αστική τάξη δεν απειλείται από τα ΜΜΕ. Αντίθετα, τα ΜΜΕ χρησιμοποιούνται σαν εργαλείο για να διατηρήσει την κυρίαρχη ιδεολογία της και να επιβάλει την εξουσία της πάνω στις άλλες κοινωνικές τάξεις.