Η επιστήμη έχει πια αποδείξει ότι ο άνθρωπος δεν είχε από την αρχή της ύπαρξής του τα ίδια χαρακτηριστικά που έχει σήμερα. Ο εγκέφαλός του απέκτησε σταδιακά τα χαρακτηριστικά που λείπουν από τα άλλα ζώα, απέκτησε δηλαδή τα κέντρα του λόγου, της μνήμης, του συντονισμού, της γραφής κ.ά.
Διήνυσε μια μεγάλη περίοδο διανοητικής ανάπτυξης. Άρχισε όμως να αποκτά συνείδηση μόνο όταν άρχισε να δραστηριοποιείται, να βάζει σκοπούς, να προσπαθεί να αλλάξει το περιβάλλον του.
Χρησιμοποιώντας τη συνείδησή του ο άνθρωπος βάζει διαρκώς ανώτερους σκοπούς. Επεμβαίνει και μεταβάλλει την αντικειμενική πραγματικότητα. Η ανάγκη του ανθρώπου να αναβαθμίσει τη δράση του, έδωσε δυναμικό χαρακτήρα στη συνείδησή του. Σ΄ αυτή την πορεία η συνείδησή του μεταβάλλεται ταυτόχρονα με τη μεταβολή του κόσμου. Εξελίσσεται ανάλογα με τις ανάγκες που αντιμετωπίζει. Είναι το καθρέφτισμα, η αντανάκλαση του αντικειμενικού κόσμου στον εγκέφαλό του.
Η διαδικασία αυτή έχει και ατομικό και κοινωνικό χαρακτήρα. Δηλαδή μπορούμε να μιλάμε και για τη συνείδηση κάθε μεμονωμένου ατόμου και για κοινωνική συνείδηση. Η κοινωνική συνείδηση δεν είναι άθροισμα των χωριστών ατομικών συνειδήσεων. Αλληλεπιδρά με τις ατομικές συνειδήσεις αλλά έχει δική της υπόσταση, που εκφράζεται με πολλές μορφές, όπως η γλώσσα, η επιστήμη, η φιλοσοφία, η ιδεολογία, οι τέχνες, η πολιτική, η δικαιοσύνη, κ.ά.
Οτιδήποτε πραγματοποιείται από τον άνθρωπο με βάση ένα προηγούμενο σχέδιο είναι συνειδητό. Περνάει μέσα από τη νόηση, τη σκέψη του ανθρώπου. Με τη νόηση δραστηριοποιείται η ικανότητά του για πληρέστερη αντίληψη, για συνειδητή μάθηση, σύνθετη σκέψη, έτσι ώστε να τη χρησιμοποιήσει για τη συνειδητή δράση του.
Αντίθετα, το αυθόρμητο, δηλαδή ότι πραγματοποιείται χωρίς σχέδιο χαρακτηρίζει την καθυστέρηση της συνειδητοποιημένης δράσης. Το 18ο αιώνα διατυπώθηκε η έννοια του “ασυνείδητου” σαν κατώτερη μορφή διανοητικής δραστηριότητας, που χαρακτηρίζεται από ακαθόριστες και σκοτεινές αντιλήψεις.
Ο ρόλος που παίζει το ασυνείδητο στη ζωή του ανθρώπου έχει άμεση σχέση με τον Αόρατο Πόλεμο. Αξίζει λοιπόν να σταθούμε λίγο περισσότερο σ’ αυτό.