Στις φορητές εικόνες χρησιμοποιούμε φύλλα χρυσού για να δηλώσουμε το φόντο, ή το φωτοστέφανο. Σαν διακοσμητικά στοιχεία χρησιμοποιούμε επίσης φύλλα χρυσού για να φτιάξουμε τις χρυσοκοντυλιές ενδυμάτων, επωμίδων, θρόνων και άλλων στοιχείων που θέλουμε να προβάλουμε.
- Υπάρχουν οικονομικότερες λύσεις με υποκατάστατα των φύλλων χρυσού που συνήθως περιέχουν χαλκό και έχουν μεγαλύτερο πάχος για να είναι η χρήση τους πιο εύκολη. Οικονομικότερη είναι και η χρήση έτοιμου χρώματος “χρυσού”, που απλώνεται με πινέλο στην επιφάνεια. Ακόμη πιο οικονομική λύση είναι η αντικατάσταση του χρυσού με αυγοτέμπερα ώχρας. Συγκριτικά τα φύλλα χρυσού δίνουν τα καλύτερα αποτελέσματα διότι αστράφτουν ακόμη και σε σκοτεινούς χώρους.
Στις τοιχογραφίες (φρέσκο) δεν χρησιμοποιείται χρυσός. Το βάθος του φόντου συνήθως γίνεται με αυγοτέμπερα που φτιάχνουμε με μπλε ουλτραμέρ + πράσινο σμαραγδί +λίγο μαύρο.
Η διαδικασία του Χρυσώματος.
Το “χρύσωμα” της εικόνας είναι μια διαδικασία που απαιτεί μεγάλη προσοχή για να μην καταστρέφονται χωρίς λόγο τα φύλλα χρυσού.
- Αφού περάσουμε με μη λιπαρό καρμπόν το σχέδιο πάνω στο προετοιμασμένο ξύλο σημειώνουμε προσεκτικά όλα τα σχήματα που θέλουμε να χρυσώσουμε. Το προετοιμασμένο ξύλο πρέπει να είναι τελείως στεγνό. Αν αμφιβάλουμε μπορούμε να το περάσουμε ελαφρά με ένα πιστολάκι των μαλλιών.
- Φτιάχνουμε ένα διάλυμα γομαλάκας βάζοντας σε ένα δοχειάκι ίση ποσότητα στερεής γομαλάκας του εμπορίου (σκόνη ή φύλλα) και καθαρού οινοπνεύματος. Ανακατεύουμε το μείγμα συνεχώς θερμαίνοντας το δοχειάκι μέσα σε ζεστό νερό (μπεν μαρί). Η γομαλάκα σιγά-σιγά θα διαλυθεί. Το τελικό μείγμα δεν θα πρέπει να περιέχει αδιάλυτα κομματάκια γομαλάκας ούτε να είναι πολύ πηχτό. Η αναλογία γομαλάκας- οινοπνεύματος 1:1 δίνει καλά αποτελέσματα
- ‘Όσο η γομαλάκα είναι ακόμη ζεστή την περνάμε με μαλακό πλατύ πινέλο πάνω στα τμήματα της εικόνας που θέλουμε να χρυσώσουμε. Προτιμούμε τα τμήματα που θα μπει η γομαλάκα να είναι από όλες τις πλευρές μερικά χιλιοστά μεγαλύτερα ώστε να μη μείνουν κενά. Αφήνουμε τα τμήματα με τη γομαλάκα να στεγνώσουν καλά.
- Για να κολλήσουμε τα φύλλα χρυσού πάνω στην εικόνα χρησιμοποιούμε μια ειδική κόλλα που ονομάζεται MIXION. Στο εμπόριο υπάρχει ΜΙΧΙΟΝ που στεγνώνει σε 8 ώρες και άλλο που στεγνώνει σε 3 ώρες. Υπάρχει και ΜΙΧΙΟΝ νερού που στεγνώνει πολύ γρήγορα αλλά τα αποτελέσματά του δεν είναι πολύ ικανοποιητικά. Το ΜΙΧΙΟΝ νερού το χρησιμοποιούμε μόνο συμπληρωματικά όταν δηλαδή έχουμε προχωρήσει την ζωγραφική και παρατηρήσουμε ότι σε κάποιο σημείο χρειάζεται συμπληρωματικά λίγο χρυσό.
- Όταν βεβαιωθούμε ότι το ΜΙΧΙΟΝ στέγνωσε ξεκινάμε να απλώνουμε προσεκτικά πάνω του τα φύλλα χρυσού. Τα φύλλα χρυσού του εμπορίου φαίνονται σαν να είναι “κολλημένα” πάνω σε λεπτό χαρτί. Δεν είναι κολλημένα. Υπάρχει κενό αέρος ανάμεσα στο χαρτί και στα φύλλα χρυσού ώστε να μπορούμε να χρυσώνουμε κρατώντας τα ανάποδα, δηλαδή με την επιφάνεια του χρυσού να βλέπει προς τα κάτω. Όταν το φύλλο του χρυσού ακουμπήσει το ΜΙΧΙΟΝ “ξεκολλάει” από το χαρτί και κολλάει στην επιφάνεια.
- Το υπόλοιπο φύλλο χρυσού που περισσεύει στο χαρτί το χρησιμοποιήσουμε σε άλλο μέρος που θέλουμε να χρυσώσουμε.
- Αφήνουμε μερικές ώρες το χρυσό να κολλήσει τελείως πάνω στο ΜΙΧΙΟΝ και στη συνέχεια με την άκρη ενός μπαμπακιού πολύ απαλά αφαιρούμε τα απομεινάρια του χρυσού που τυχόν περίσσεψαν.
Προστασία του χρυσού
- Τον κολλημένο χρυσό τον προστατεύουμε απλώνοντας με πλατύ πινέλο μία στρώση γομαλάκας. Πριν στρώσουμε την γομαλάκα για να είμαστε βέβαιοι ότι δεν υπάρχει καθόλου υγρασία στην εικόνα μπορούμε να την στεγνώσουμε με πιστολάκι μαλλιών.
- Αφού στεγνώσει καλά η γομαλάκα τα τμήματα που θα μας χρησιμεύσουν για χρυσοκοντυλιές και διακόσμηση τα περνάμε και δεύτερο χέρι γομαλάκας.
- Η γομαλάκα θα διατηρήσει σε καλή κατάσταση τον χρυσό για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε το ζωγράφισμα της εικόνας. Η τελική προστασία του χρυσού θα πραγματοποιηθεί όταν θα προστατεύσουμε όλη την εικόνα με ειδικό βερνίκι ένα δύο μήνες μετά το τέλος των εργασιών.
Αντώνης Δημητρίου Τσιλάκης
Οι δημοσιεύσεις μας είναι παρατηρήσεις και σκέψεις που κάνουμε καθώς ζωγραφίζουμε. Σκοπός είναι να βελτιώσουμε την τεχνική μας και για να πειραματιστούμε με διαφορετικά υλικά και τεχνικές για να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα. Μπορεί επίσης οι σημειώσεις μας να αποτελέσουν κίνητρο για να παρακολουθήσουμε μαθήματα από χιλιάδες ζωγράφους που διδάσκουν τεχνικές ζωγραφικής στο ίντερνετ.