Κάθε φορά που ένας ζωγράφος αποφασίζει να ερμηνεύσει μία εικόνα μπαίνουν μπροστά του όλα τα προβλήματα της ζωγραφικής. Χρησιμοποιήσαμε τη λέξη ερμηνεύσει και όχι αντιγράψει προκειμένου να δηλώσουμε ότι η επιλογή, τροποποίηση, συμπλήρωση και τελική τοποθέτηση του κυρίου θέματος στο ζωγραφικό χώρο έχει ιδιαίτερη σημασία. Από αυτή τη σκοπιά έβλεπε ο ζωγράφος Νικίας της αρχαιότητας τις αρχικές βασικές επιλογές λέγοντας πως αποτελούν μέρος της ζωγραφικής τέχνης όπως είναι οι μύθοι για την ποίηση.
Τελικά οι εικόνες είναι σαν τα δημοτικά τραγούδια που όλα μοιάζουν μεταξύ τους αλλά κανένα δεν είναι ίδιο με τα άλλα.
Η επιλογή της διάστασης και του σχήματος μιας εικόνας μπορεί να είναι αυστηρά προκαθορισμένη μπορεί και όχι. Αν πρόκειται διάφοροι φορητή εικόνα του τέμπλου μιας εκκλησίας οι διαστάσεις είναι τελείως προκαθορισμένες και δεσμευτικές. Αν μία εικόνα του τέμπλου είναι πολύ στενή τότε ο Αη-γιώργης, για παράδειγμα, δεν μπορεί να ζωγραφιστεί έφιππος. Αναγκαστικά θα πρέπει να γίνει ένα ολόσωμο πορτραίτο. On ο Αη-γιώργης προορίζεται για τη δεξιά μεριά του τέμπλου αναγκαστικά θα είναι στραμμένος αριστερά ενώ αν προορίζεται για την αριστερή πλευρά το αντίθετο. Επομένως η αναζήτηση της πλησιέστερης λύσης και πιθανά συμπληρώσεις της εικόνας είναι από τα πρώτα βασικά ζητούμενα.
Υπάρχουν μεγάλα βιβλία με πλούσια εικονογράφηση όπως είναι ο Θεοφάνης ο Κρης , οι θησαυροί της Μονής Σταυρονικήτα, οι εικόνες της Κέρκυρας, το Σινά, η Πάτμος και λοιπά… Η επιλογή εικόνων σύγχρονων επαγγελματιών και μη αγιογράφων καλό είναι να αποφεύγονται διότι βρίθουν πολλών λαθών.
Η επιλογή για την αντιγραφή μιας εικόνας από βιβλίο μπορεί να έχει βασικά προβλήματα. Ενδέχεται η φωτογραφία να είναι τραβηγμένη από μία κήλη επιφάνεια τοίχου από τον θόλο της εκκλησίας η από σημεία που παραμορφώνουν το θέμα. Αυτό αντιμετωπίζεται με την καταρχήν αντιγραφή της εικόνας και στη συνέχεια με την συμπλήρωση των τμημάτων πού είναι κατεστραμμένα και την τροποποίηση των παραμορφώσεων που έχουν προκληθεί από το φωτογραφικό φακό. Κάθε παραμόρφωση δεν αποτελεί κατ’ ανάγκη κακοτεχνία, δεδομένου ότι οι παραμορφώσεις αποτελούν στοιχεία της εξπρεσιονιστικής έκφρασης. Οι περισσότερες παραμορφώσεις όμως που παρατηρούμε σε σύγχρονες αγιογραφίες συνήθως υποδηλώνουν κακοτεχνία.
Για να προσαρμόσουμε τις διαστάσεις του σχεδίου στις διαστάσεις της συγκεκριμένης εικόνας μας τις περισσότερες φορές απαιτείται μεγέθυνση ή σμίκρυνση του σχεδίου. Αλλά και μετά από αυτή την διαδικασία δεν είναι βέβαιο ότι το σχέδιό μας είναι σωστό. Κατά κανόνα πρέπει να “γεμίζει” την εικόνα και να μην επιτρέπει στο κύριο θέμα να “κολυμπάει” αφήνοντας αντιαισθητικά κενά από τις δύο πλευρές.
Για το λόγο αυτό πρέπει να κάνουμε μερικές παρεμβάσεις στο σχέδιο που “αντιγράφουμε” ώστε να δημιουργηθεί μια καλαίσθητη εικόνα χωρίς να ζημιωθεί ούτε το περιεχόμενο της ούτε το “μήνυμα” που στέλνει. Μπορούμε να αλλάξουμε για παράδειγμα τη θέση ενός χεριού που ευλογεί και είναι “μαζεμένο” μπροστά στο σώμα ενός Αγίου και να το σχεδιάσουμε στο πλάι έξω από το σώμα. Αναπόφευκτα το νέο χέρι θα συμπαρασύρει και τα ενδύματα τα οποία θα πρέπει να τροποποιηθούν ανάλογα. Το πρότυπο του χεριού που θα χρησιμοποιήσουμε μπορούμε να το “αντιγράψουμε” από μιαν άλλη εικόνα. Αν η εικόνα εξακολουθεί να φαίνεται άδεια μπορούμε να συμπληρώσουμε το φόντο με κτίρια, βουνά, ναούς, και άλλα στοιχεία που είναι συμβατά με το θέμα της τελικής μας εικόνας.
Μερικές φορές μπορεί να απαιτηθεί να συμπληρωθεί ο χώρος της εικόνας με την προσθήκη σχετικών μικρότερων “περιγραφικών” θεμάτων ή εικόνων στα πάνω άκρα ή στο κάτω μέρος της εικόνας. Οι προσθήκες αυτές μέσα στην κυρία εικόνα μπορεί να εμπλουτίσουν την εικόνα και να δημιουργήσουν μία ιδιαιτερότητα.
Πρέπει να δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή στις μετακινήσεις μελών του σώματος και στις προσθαφαιρέσεις διότι η συνολική εικόνα δεν θα πρέπει να “γέρνει” ή να παρουσιάζει μία αντιαισθητική ασυμμετρία. Για το λόγο αυτό η προσθήκη στοιχείων πρέπει να είναι πολύ προσεκτική ώστε το σύνολο να “ισορροπεί” μέσα στον ζωγραφικό χώρο. Μπορεί να απαιτηθούν αρκετές παραλλαγές του σχεδίου ώστε η τελική μας επιλογή να είναι ζωγραφικά σωστή.
Παρατηρούμε, σκεφτόμαστε, συγκρίνουμε, διορθώνουμε και μόνον όταν είμαστε ικανοποιημένοι από το σύνολο και τις λεπτομέρειες του τελικού σχεδίου μας, μπορούμε να το αποτυπώσουμε πάνω στην εικόνα. Όσο πιο καλό είναι το σχέδιο, τόσο με μεγαλύτερη σιγουριά θα προχωρήσουμε στον χρωματισμό και τόσο πιο καλή θα γίνει η εικόνα μας.
Ας μην ξεχνάμε ότι η ζωγραφική είναι μία πνευματική λειτουργία ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για νατουραλιστική, εξπρεσιονιστική, θρησκευτική, κλπ, έκφραση.
Οι δημοσιεύσεις μας είναι παρατηρήσεις και σκέψεις που κάνουμε καθώς ζωγραφίζουμε. Δεν αποτελούν “μαθήματα άνευ διδασκάλου”. Αντίθετα, μπορεί να αποτελέσουν κίνητρο για να παρακολουθήσουμε μαθήματα από χιλιάδες ζωγράφους που διδάσκουν τεχνικές ζωγραφικής στο ίντερνετ καθώς και για να πειραματιστούμε με διαφορετικά υλικά και τεχνικές που μας ενδιαφέρουν.