Το άσπρο χρώμα στην ακουαρέλα

Το παιχνίδι ανάμεσα στο φως και τη σκιά είναι ένα στοιχείο που δίνει λάμψη στα έργα ζωγραφικής. Το άσπρο είναι το πιο φωτεινό χρώμα γιατί αντανακλά όλες τις ακτινοβολίες σε αντίθεση με το μαύρο που τις απορροφά. Ψιμύθια είναι τα πιο έντονα φώτα στην αγιογραφία. Στην ελαιογραφία και τα ακρυλικά συμβαίνει κάτι ανάλογο. Οι ζωγράφοι ξεκινούν από τα σκούρα και καταλήγουν στα πιο φωτεινά χρησιμοποιώντας για κορύφωση της έντασης το άσπρο. Είναι μάλιστα γνωστό το “δέος” που προκαλεί ο άσπρος καμβάς στους περισσότερους ζωγράφους, οι οποίοι πριν ξεκινήσουν ένα έργο περνάνε μια σκούρα απόχρωση στον καμβά.

Στις ακουαρέλες όμως που το χαρτί είναι άσπρο και τα χρώματα τοποθετούνται στο χαρτί σε αλλεπάλληλες στρώσεις, το άσπρο της ακουαρέλας όταν χρησιμοποιηθεί σαν τελευταία στρώση, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν ψιμύθι. Αν το ανακατέψουμε με κάποιο χρώμα, δημιουργείται ένα άλλο χρώμα πιο φωτεινό αλλά διαφορετικό. Το άσπρο αν ενωθεί με το κόκκινο δεν δίνει ένα πιο ανοιχτό κόκκινο αλλά ένα ροζ.

Φυσικά μπορούμε στο τελευταίο στάδιο μιας ακουαρέλας να χρησιμοποιήσουμε για μέγιστο φως μια πηχτή άσπρη τέμπερα. Αυτή είναι μια τεχνική που συνηθίζεται πολύ. Υπάρχουν όμως ζωγράφοι που είναι εραστές της αυστηρότητας στην ακουαρέλα και θεωρούν ότι αυτή για να είναι “γνήσια” δεν πρέπει να “νοθεύεται” με άσπρη τέμπερα. Άσπρο πρέπει να μείνει το άσπρο του χαρτιού. Θεωρούν ότι μαέστρος στην ακουαρέλα είναι εκείνος που μπορεί να προβλέψει εξ αρχής τις θέσεις που θα πρέπει να μείνει αζωγράφιστο το χαρτί. Γίνεται;

Τα ακριβή σημεία που θα μείνουν άσπρα δεν είναι εύκολη υπόθεση, ιδιαίτερα όταν πρώτα βρέχουμε το χαρτί και μετά περνάμε το χρώμα με υδαρό χοντρό μαλακό πινέλο (wet on wet). Τα χρώματα όμως διαχέονται και χρωματίζουν και τα σημεία του χαρτιού που θέλουμε να μείνουν άσπρα.

Ένας τρόπος να ξεπεράσουμε αυτό το πρόβλημα είναι να “αφαιρέσουμε” με στεγνό καθαρό πινέλο το χρώμα από τα σημεία που θέλουμε να μείνουν άσπρα. Αν το χρώμα έχει στεγνώσει, προσπαθούμε να περάσουμε βρεγμένο πινέλο πάνω από το χρώμα. Όσο πιο αραιό είναι το χρώμα στα σημεία αυτά, τόσο πιο “άσπρο” θα είναι το άσπρο. Έτσι η ακουαρέλα μας παραμένει “καθαρή” ακουαρέλα.

Η προσπάθεια να επαναφέρεις το άσπρο του χαρτιού στα σημεία που είναι ήδη χρωματισμένα, δεν στέφεται πάντα από επιτυχία με αποτέλεσμα το άσπρο του χαρτιού να μην είναι καθαρό και ιδιαίτερα όταν είναι έντονα τα χρώματα που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε πλάι στο άσπρο. Για να επιλυθεί αυτό το πρόβλημα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα ταχύπηκτο υγρό μασκαρίσματος που υπάρχει στο εμπόριο (making fluid for watercolor), το οποίο όταν στεγνώσει δεν διαλύεται στο νερό. Περνάμε με πινέλο ή άλλο μέσον το υγρό μασκαρίσματος απευθείας στο άσπρο του χαρτιού και όταν στεγνώσει χρωματίζουμε άνετα όλα τα υπόλοιπα τμήματα. Έπειτα αφαιρούμε με μια γομολάστιχα ή με το δάχτυλο τη μάσκα και αποκαλύπτουμε πεντακάθαρο το άσπρο του χαρτιού, το ποίο μπορούμε να το αφήσουμε όλο λευκό ή να το διαχειριστούμε όπως ταιριάζει. Σημειώνουμε ότι στο εμπόριο υπάρχουν και ειδικοί μαρκαδόροι (masking pen for watercolor) που βοηθούν τον ζωγράφο να δημιουργήσει λεπτότερες άσπρες επιφάνειες, ακριβώς στα σημεία που θέλει.

Επειδή το άσπρο φωτίζει μια ακουαρέλα, πολλοί ζωγράφοι αφήνουν μέσα στο έργο τους τυχαία άσπρα σημεία. Άλλοι αφού τελειώσουν υποκύπτουν στον πειρασμό να πιτσιλίσουν σε μερικά σημεία με άσπρη τέμπερα το τελειωμένο έργο.

Το τελικό ζητούμενο είναι να προκύψει ένα “καθαρό” αποτέλεσμα. Οι πολλές “διορθώσεις” του άσπρου αφαιρούν τη “δροσιά” που πρέπει να αναδύεται από την καλή ακουαρέλα.