Απλή αρετουσάριστη φωτογραφία της σημερινής στυγνής κοινωνικής πραγματικότητας είναι η ταινία “Στο γραφείο των καθηγητών” του Τουρκικής καταγωγής Βερολινέζου σκηνοθέτη Ιλκερ Κατάκ που αποτελεί τη φετινή γερμανική πρόταση για το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας.
Η ιστορία της ταινίας ξεκινάει με κάποιες μικροκλοπές που γίνονται σε ένα γερμανικό σχολείο, τις οποίες οι εκπαιδευτικοί με ρατσιστικά κριτήρια φορτώνουν σε ένα τουρκικής καταγωγής μαθητή. Η νεαρή καθηγήτρια Κάρλα αποφασίζοντας να βρει τον πραγματικό ένοχο μπλέκεται η ίδια σε ένα κουβάρι αυθόρμητων επιλογών, “αγαθών” προθέσεων και συμβιβασμών, Ανακαλύπτει ότι ένοχος είναι η θυρωρός Κα Κουν, μητέρα του ευαίσθητου και έξυπνου Όσκαρ, αγαπημένου της μαθητή. Η ευθιξία του Όσκαρ τον οδηγεί να ζητήσει την αποκατάσταση της τιμής της μητέρας του χρησιμοποιώντας βίαια μέσα.
Η Κάρλα βρίσκεται αντιμέτωπη με σχολικές δομές, συνάδελφους καθηγητές, αγανακτισμένους γονείς, ακόμη και με τους μαθητές της, που μετατρέπονται σε θύματα και θύτες δικαίων και αδίκων. Στην ιστορία αυτή θα μπορούσε κανείς να περιμένει στο τέλος να έρθει το ξέμπλεγμα του κουβαριού και η απονομή δικαίου. Κι αυτό γιατί ο χώρος στον οποίο διαδραματίζονται τα γεγονότα δεν είναι η αρένα του σκληρά δομημένου έξω κόσμου αλλά η σχολική κοινότητα που διδάσκει και ποιεί ήθος και ανθρωπιά. Τελικά αποδεικνύεται πως δεν μπορούν να υπάρξουν νησίδες προστατευμένες που να λειτουργούν με όρους διαφορετικούς από αυτούς που ισχύουν στην αγοραία κοινωνία του κυρίαρχου κοινωνικού συστήματος.
Η βία που χρησιμοποιεί ο μικρός μαθητής για την υπεράσπιση της μητέρας του αντιμετωπίζεται από τις αρχές του σχολείου με τη βία της εξουσίας. Όπου δεν πίπτει λόγος πίπτει ράβδος. Ο Όσκαρ με την απολυτότητα της ηλικίας του αντιστέκεται με ακραίες συμπεριφορές παιδικού πείσματος σ αυτό που θεωρεί άδικο. Το σχολείο ξεχνώντας τον πραγματικά παιδαγωγικό του ρόλο στη διαμόρφωση ελεύθερων και σκεπτόμενων ανθρώπων αντιπαρατίθεται στον μικρό επαναστάτη με τη θεσμική δύναμη που διαθέτει. Η δυνατότητα της υπέρβασης με την αξιοποίηση του συμβάντος σαν μια ευκαιρία για ένα μάθημα ζωής και ένα βήμα προς την υγιή ενηλικίωση χάνεται. Η δημοκρατική λειτουργία και ο σεβασμός προς την άλλη άποψη που θέλει να επιδεικνύει το σχολείο είναι μόνο μια εικόνα.
Όταν η συμμόρφωση δεν είναι εύκολη, τότε το δίκαιο του ισχυρού γίνεται μονόδρομος και επιβάλλεται με τη δύναμη της εξουσίας. Τελικά η τάξη στο σχολείο επανέρχεται καθώς ο μικρός Όσκαρ αγκιστρωμένος στην καρέκλα του και στα πιστεύω του αποβάλλεται δια της βίας. Η σκηνή που τα όργανα του νόμου κρατώντας την καρέκλα με το παιδί στα υψωμένα τους χέρια βγαίνουν από την πόρτα του σχολείου είναι καθηλωτική μέσα στην αμφισημία της. Είναι έξοδος θριάμβου για τον Όσκαρ ή νίκη της νομιμότητας, όπως τη βλέπουν οι σχολικές αρχές; Αν προσέξουμε το σύμπλεγμα των τριών, θα δούμε πως δημιουργεί ένα σχήμα τριγώνου με κορυφή τον καθισμένο μαθητή και βάση τους δύο αστυνομικούς. Ένα κλειστό σύνολο αλληλεξαρτώμενων μερών, που διέπονται από την ίδια παθογένεια.
Δεν υπήρξε νικητής σ αυτή την αναμέτρηση και δε θα υπάρχει όσο διατηρούμε αυτό το κοινωνικό σύστημα, όπου η ανάπτυξη του παιδιού αντιμετωπίζεται ως μια διαδικασία καταπίεσης και εξαναγκασμού και όχι ως μία πορεία κατάκτησης και δημιουργικής αφομοίωσης της συσσωρευμένης πείρας της ανθρωπότητας με στόχο το άτομο και η ομάδα να συλλειτουργούν για το κοινό καλό.