Μας συνεπαίρνει μερικές φορές σε τέτοιο βαθμό το θέμα που αρπάζουμε το πινέλο και ξεκινάμε να ζωγραφίζουμε. Καλός βέβαια είναι ο ενθουσιασμός κι όσο περισσότερο αγαπάμε αυτό που ζωγραφίζουμε τόσο το πάθος μας βοηθάει την απόδοσή μας. Το τελικό αποτέλεσμα όμως δεν είναι συνάρτηση μόνο του ενθουσιασμού διότι υπάρχουν κάποιοι αισθητικοί κανόνες, που αν τους παραβλέψουμε μπορεί το αποτέλεσμα να μη μας ικανοποιεί.
Διατηρώντας τον ενθουσιασμό μας μπορούμε να ακολουθήσουμε κάποια πρώτα βήματα που θα μας οδηγήσουν σε καλύτερα αποτελέσματα.
Η Παρατήρηση:
Άλλο “βλέπω” και άλλο “παρατηρώ”. Όποιος έχει μάτια βλέπει. Το να παρατηρεί όμως κάποιος αυτό που βλέπει σημαίνει ότι το επεξεργάζεται στο μυαλό του. Το αναλύει. Μελετάει ποια είναι εκείνα τα στοιχεία που κάνουν το θέμα ελκυστικό. Είναι οι σκέψεις που δημιουργούνται από τη θέασή του (π.χ. Ήρωες, Αγώνας, Ειρήνη, Ιστορία, κλπ); Είναι σχήματα και τα χρώματα (τοπία, λουλούδια, αντικείμενα), είναι η αρμονική τοποθέτησή τους το ένα πλάι στο άλλο;
Η παρατήρηση, δηλαδή η σκέψη όσο πιο προσεκτική και αναλυτική είναι μας βοηθάει εξ αρχής να αποφασίσουμε το καλύτερο για το μέγεθος της ζωγραφιάς μας, τα υλικά και εργαλεία που θα χρησιμοποιήσουμε και τον ποιον τρόπο με τον οποίο θα εργασθούμε Τα όμορφα θέματα που γλυκαίνουν, γαληνεύουν, ξεκουράζουν, τα χρώματα, οι απαλές μεταβάσεις από το ένα χρώμα στο άλλο, από τον ένα τόνο στον άλλο μας συχνά μας οδηγούν στην επιλογή της ακουαρέλας, που εξασφαλίζει δροσερά, ρομαντικά αποτελέσματα, αυτά που τα βλέπουμε χωρίς να μας κουράζουν, χωρίς να μας προβληματίζουν, αυτά που μπορεί να μας φτιάξουν τη διάθεση. Κάθε υλικό έχει τη δική του δυναμική.
Η παρατήρηση δεν απλά είναι μια βασική προϋπόθεση για να ξεκινήσουμε σωστά αλλά και για να συνεχίσουμε πατώντας σε στέρεη βάση. Οι αμέτρητες μικρές αποφάσεις που απαιτούνται σε όλη τη διαδρομή είναι καλό να ξεκινούν από την παρατήρηση. Άλλο αποτέλεσμα έχει μια ασυνείδητη επιλογή και άλλο μια συνειδητή. Το να χρησιμοποιεί κανείς μεγάλες αντιθέσεις, έντονα χρώματα, διακριτά σχήματα εκεί που δεν υπάρχει λόγος μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητα αποτελέσματα. Όταν όμως είναι συνειδητές αυτές οι “αλλοιώσεις” και προέρχονται μετά από προσεκτική παρατήρηση τότε μπορεί να οδηγήσουν στα επιθυμητά αποτελέσματα. Το να δίνεις σε κάποια μέρη του έργου έμφαση και να “αποσιωπάς” κάποια άλλα βοηθούν στο να “πει” με σαφήνεια η ολοκληρωμένη ζωγραφιά αυτό που θέλει να πει, να μεταδώσει σε όποιον την βλέπει τη σκέψη και την συγκίνηση του ζωγράφου. Η ζωγραφιά λοιπόν αρχίζει, δημιουργείται και τελειώνει με την παρατήρηση.
Η Αφαίρεση
Όλα τα στοιχεία του θέματος που επιλέξαμε δεν έχουν την ίδια ζωγραφική αξία. Κάποια μάλιστα δεν έχουν “να πούνε” κάτι και πολλές φορές μπορεί να “μπερδεύουν” το σημαντικό με το ασήμαντο, να κάνουν το αποτέλεσμα ασαφές, φλύαρο, ακόμη και αντιαισθητικό. Ύστερα από προσεκτική σκέψη πάνω στο θέμα μπορούμε να αφαιρέσουμε τα περιττά.
Η αφαίρεση είναι ένα βασικό στοιχείο που έτσι κι αλλιώς όλοι οι άνθρωποι το κάνουμε ακόμη και ασυναίσθητα όταν βγάζουμε φωτογραφίες, όταν στρέφουμε τον φακό του κινητού μας προς κάποια κατεύθυνση, όταν εστιάζουμε τον φακό σε κάποιο σημείο στην ουσία κάνουμε αφαίρεση των στοιχείων που δεν μας ενδιαφέρουν. Αφαιρούμε αυτά που θεωρούμε ασήμαντα ή αδιάφορα, αυτά που “χαλάνε” με την παρουσία τους το θέμα μας και κρατάμε αυτά που είναι αναγκαία και ενδιαφέροντα.
Όταν θαυμάζουμε μια ζωγραφιά στην ουσία αποδεχόμαστε τις επιλογές που έχει κάνει ο ζωγράφος και πρώτα απ’ όλα την ανάδειξη των ουσιαστικών στοιχείων της. Το ποιο είναι ουσιαστικό και πιο όχι είναι επιλογή του κάθε ζωγράφου. Ένα πέταλο λουλουδιού για παράδειγμα, που έπεσε πάνω στο τραπέζι μπορεί να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο, δηλαδή να έχει προστεθεί συνειδητά από τον ζωγράφο ακόμη κι αν δεν υπήρχε στην πραγματικότητα. Το πέταλο αν το θεωρήσουμε απλά σαν τμήμα του λουλουδιού μπορεί να είναι ασήμαντο αλλά σαν ζωγραφικό στοιχείο μπορεί να είναι πολύ σημαντικό.
Η αφαίρεση λοιπόν, όταν πραγματοποιείται ύστερα από προσεκτική παρατήρηση και σκέψη προσθέτει αξία σε μια ζωγραφιά. Δεν αφαιρεί. Αντίθετα, φορτώνοντας τη ζωγραφιά με περιττά στοιχεία το κάνουμε φλύαρο και δυσκολεύουμε την ανάδειξη του κύριου.
Σημείωση: Την αναγκαία “απλοποίησης” του θέματος παρουσιάζει στα αγγλικά ο ζωγράφος Ian Roberts στο YouTube με τίτλο “THINK SHAPES TO SIMPLIFY YOUR PAINTINGS”.
Οι δημοσιεύσεις μας είναι παρατηρήσεις και σκέψεις που κάνουμε καθώς ζωγραφίζουμε. Σκοπός είναι να βελτιώσουμε την τεχνική μας και για να πειραματιστούμε με διαφορετικά υλικά και τεχνικές για να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα. Μπορεί επίσης οι σημειώσεις μας να αποτελέσουν κίνητρο για να παρακολουθήσουμε μαθήματα από χιλιάδες ζωγράφους που διδάσκουν τεχνικές ζωγραφικής στο ίντερνετ.