“Μην αμελήσετε. Πάρτε μαζί σας νερό. Το μέλλον μας έχει πολλή ξηρασία”
Αυτό ήταν το μήνυμα, που μας είχε στείλει και μάλιστα έγκαιρα και προφητικά ο ποιητής. Προειδοποίηση γι αυτά που έρχονται μαζί με στοργική παρότρυνση.
Ο Μιχάλης Κατσαρός υπήρξε σίγουρα μια ιδιόρρυθμη περίπτωση στο χώρο της ποίησης και όχι μόνο. Γιατί, αυτή η πολύπλοκη ιδιοσυγκρασία, η πολυεπίπεδη προσωπικότητα έγραφε στο χαρτί ποιητικές συλλογές, δοκίμια, μυθιστορήματα, συνέθετε μουσική και συγχρόνως με το πινέλο αποτύπωνε στον καμβά χρωματικές εικόνες με τις δικές του αλήθειες, τις δικές του στοχεύσεις, τα δικά του οράματα. Στην κατοχή προσχώρησε στην αντίσταση, συνελήφθη από τα ΕΣ ΕΣ, βασανίστηκε άγρια στην Γκεστάπο αλλά και στις φυλακές Χατζηκώστα, συμμετείχε στα Δεκεμβριανά.
Είναι γνωστό το στιγμιότυπο της γνωριμίας του με το Μίκη Θεοδωράκη, όπου ο Κατσαρός με μια μπέρτα ιταλική – λάφυρο από το αλβανικό μέτωπο- να ανεμίζει στεκόταν όρθιος στα χαρακώματα με κίνδυνο να γίνει αντιληπτός από τους Εγγλέζους.
– Χαμήλωσε συναγωνιστή, θα μας σκοτώσεις, του φωνάζει κάποιος που λούφαζε κατά γης.
– Μπα, και ποιος είσαι εσύ, τον ρωτάει ο Κατσαρός.
-Μίκης Θεοδωράκης, διοικητής του ΕΛΑΣ Ν. Σμύρνης. Κι εσύ;
-Μιχάλης Κατσαρός. Ποιητής.
Αυτό ήταν ο Κατσαρός κι αυτό παρέμεινε. Το πρώτο του δημοσιευμένο ποίημα ήταν ” το Μπαρμπερίνικο καράβι” στα Ελεύθερα Γράμματα, το 1946 . Η πρώτη του ποιητική συλλογή με νωπές ακόμα τις μνήμες του Εμφυλίου “το Μεσολόγγι” εκδόθηκε το 1949 και η τελευταία το 1997 με τίτλο “Εννέα το επτά”. Και τί δεν έκανε στην πολυτάραχη ζωή του για να επιβιώσει! Δούλεψε ταμίας σε κατάστημα, υπάλληλος ραδιοφωνίας, δημοσιογράφος σε εφημερίδες, αλλά και όπου του έδιναν βήμα.
Ασυμβίβαστος σε όλα του, αντιστάθηκε σθεναρά σε κάθε τι που τον απομάκρυνε από τους δικούς του κώδικες ζωής, από τα πιστεύω και τις αξίες του. Δε βολεύτηκε με το εύκολο, με την καθεστηκυία τάξη, με τις κάθε λογής ορθοδοξίες. Και γι αυτό στην ποίησή του με όλη του τη δύναμη φωνάζει: “Αντισταθείτε..”
Ἡ διαθήκη μου
Ἀντισταθεῖτε
σ᾿ αὐτὸν ποὺ χτίζει ἕνα μικρὸ σπιτάκι
καὶ λέει: καλὰ εἶμαι ἐδῶ.
Ἀντισταθεῖτε σ᾿ αὐτὸν ποὺ γύρισε πάλι στὸ σπίτι
καὶ λέει: Δόξα σοι ὁ Θεός.
Ἀντισταθεῖτε
στὸν περσικὸ τάπητα τῶν πoλυκατοικιῶν
στὸν κοντὸ ἄνθρωπο τοῦ γραφείου
στὴν ἑταιρεία εἰσαγωγαὶ- ἐξαγωγαί
στὴν κρατικὴ ἐκπαίδευση
στὸ φόρο
σὲ μένα ἀκόμα ποὺ σᾶς ἱστορῶ.
Ἀντισταθεῖτε
σ᾿ αὐτὸν ποὺ χαιρετάει ἀπ᾿ τὴν ἐξέδρα ὦρες
ἀτέλειωτες τὶς παρελάσεις
σ᾿ αὐτὴ τὴν ἄγονη κυρία ποὺ μοιράζει
ἔντυπα ἁγίων λίβανον καὶ σμύρναν
σὲ μένα ἀκόμα ποὺ σᾶς ἱστορῶ.
Ἀντισταθεῖτε πάλι σ᾿ ὅλους αὐτοὺς ποὺ λέγονται
μεγάλοι
στὸν πρόεδρο τοῦ Ἐφετείου ἀντισταθεῖτε
στὶς μουσικὲς τὰ τούμπανα καὶ τὶς παράτες
σ᾿ ὅλα τ᾿ ἀνώτερα συνέδρια ποὺ φλυαροῦνε
πίνουν καφέδες σύνεδροι συμβουλατόροι
σ᾿ ὅλους ποὺ γράφουν λόγους γιὰ τὴν ἐποχὴ
δίπλα στὴ χειμωνιάτικη θερμάστρα
στὶς κολακεῖες τὶς εὐχὲς τὶς τόσες ὑποκλίσεις
ἀπὸ γραφιάδες καὶ δειλοὺς γιὰ τὸ σοφὸ
ἀρχηγό τους.
Ἀντισταθεῖτε στὶς ὑπηρεσίες τῶν ἀλλοδαπῶν
καὶ διαβατηρίων
στὶς φοβερὲς σημαῖες τῶν κρατῶν καὶ τὴ
διπλωματία
στὰ ἐργοστάσια πολεμικῶν ὑλῶν
σ᾿ αὐτοὺς ποὺ λένε λυρισμὸ τὰ ὡραῖα λόγια
στὰ θούρια
στὰ γλυκερὰ τραγούδια μὲ τοὺς θρήνους
στοὺς θεατὲς
στὸν ἄνεμο
σ᾿ ὅλους τοὺς ἀδιάφορους καὶ τοὺς σοφοὺς
στοὺς ἄλλους ποὺ κάνουνε τὸ φίλο σας
ὡς καὶ σὲ μένα, σὲ μένα ἀκόμα ποὺ σᾶς ἱστορῶ
ἀντισταθεῖτε.
Τότε μπορεῖ βέβαιοι νὰ περάσουμε πρὸς τὴν Ἐλευθερία.