Πολλοί αναρωτιούνται: Απ’ ότι φαίνεται η αγιογραφία είναι μια προσπάθεια πιστής αντιγραφή κάποιας εικόνας. Μήπως δεν μαθαίνει κανείς να ζωγραφίζει αντιγράφοντας; Μήπως είναι προτιμότερο να ασχοληθεί κανείς με κάτι πιο σύγχρονο; Μήπως δηλαδή η αγιογραφία είναι μία ξεπερασμένη τεχνική που δεν έχει να προσφέρει τίποτα ουσιαστικό;
Έχει παρατηρηθεί πως αρκετοί επώνυμοι ζωγράφοι που αποφοίτησαν από την ΑΣΚΤ αφού ασχολήθηκαν με την αγιογραφία έδωσαν εξαιρετικά κοσμικά έργα τέχνης, στα οποία μπορεί κανείς να διακρίνει την συνειδητή χρήση των τεχνικών της. Στα ώριμα έργα του Γιάννη Τσαρούχη για παράδειγμα διακρίνουμε μια όλο και όλο και πιο δυναμική τάση εφαρμογής των τεχνικών της αγιογραφίας με θαυμαστά αποτελέσματα.
Ίσως δεν θα ήταν υπερβολή να προτείναμε να αποφεύγονται οι αντιγραφές ακόμη και εικόνες επώνυμων αγιογράφων από τον 16ο αιώνα και μετά που έχουν έκδηλα ενσωματώσει διακοσμητικά και χρωματικά στοιχεία της αναγεννησιακής τέχνης. Η νατουραλιστική απεικόνιση έχει τη δική της ομορφιά, τις δικές της τεχνικές, που διαφέρουν από την Βυζαντινή.
Το να προσπαθήσει όμως κάποιος να μάθει να ζωγραφίζει αντιγράφοντας θρησκευτικές εικόνες του εμπορίου ή αγιογράφων που έχουν “μπολιάσει τα έργα τους με νατουραλιστικά στοιχεία σίγουρα οδηγείται σε αδιέξοδο. Η πρώτη συμβουλή που θα μπορούσε κάποιος να δώσει σε όσους επιθυμούν να ανακαλύψουν το ουσιαστικό από το τυπολατρικό είναι να μην αντιγράφουν αντίγραφα: Μια σύγχρονη αγιογραφία, όσο καλή κι αν σας φαίνεται μπορεί να περιέχει στοιχεία ξενα προς την Βυζαντινή Τεχνική. Η αντιγραφή “λαθών” οδηγεί στην αλυσωτή αναπαραγωγή τους και συνεπώς στην διάδοση των κακοτεχνιών.
Και το παράδοξο είναι πως όσο περισσότερο συνειδητά, πιο πεισματάρικα, πιο πιστά προσπαθεί να κατανοήσει, να “αντιγράψει” κανείς καλές εικόνες, όπως αυτές του Θεοφάνη, τόσο πιο πολύ απομακρύνεται από την “αντιγραφή”, τόσο περισσότερο αφομοιώνει την “φιλοσοφία” της εικαστικής δημιουργίας η οποία μπορεί να εφαρμοσθεί και σε σύγχρονα έργα.
Αντώνης Δημητρίου Τσιλάκης
Οι δημοσιεύσεις μας είναι παρατηρήσεις και σκέψεις που κάνουμε καθώς ζωγραφίζουμε. Σκοπός μας είναι να βελτιώσουμε την τεχνική μας και για να πειραματιστούμε με διαφορετικά υλικά και τεχνικές για να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα. Ίσως οι σημειώσεις μας να αποτελέσουν κίνητρο για να παρακολουθήσουμε μαθήματα από χιλιάδες ζωγράφους που διδάσκουν τεχνικές ζωγραφικής στο ίντερνετ.