“Μπορεί τα λόγια αυτά να είναι τα τελευταία που ακούτε από το στόμα μου. Κρατήστε ξύπνιο το μυαλό σας στους σκοτεινούς καιρούς. Μ’ αυτό κυρίως θα πολεμήσετε τη βαναυσότητα της εξουσίας…”
Στις 9 Ιούνη του 2012 έφυγε πλήρης ημερών η λατρεμένη από μικρούς και μεγάλους Ζωρζ Σαρή. Τα παραπάνω λόγια του δάσκαλου στο βιβλίο της “Το τελευταίο μάθημα” θα μπορούσε να ήταν η παρακαταθήκη της, τα δικά της τελευταία λόγια προς όλους εμάς που τη διαβάζαμε ως παιδιά, ως γονείς, παππούδες, δάσκαλοι. Μήνυμα αξιοπρέπειας, αλήθειας, ζωής πραγματικής. Το μυαλό μας μας ανήκει. Όσο κι αν προσπαθούν να μας το κουρσέψουν, αν καταφέρουμε να το κρατάμε λεύτερο, ξύπνιο κι ανοιχτό θα στεκόμαστε όρθιοι στις επάλξεις των σκοτεινών καιρών.
Ας πάμε ξανά κοντά της μέσα από τις γραμμές της άλλης μεγάλης κυρίας των γραμμάτων μας, της Ζωής Βαλάση.
“Το μυθιστόρημα για νέους στην Ελλάδα οφείλει πολλά στη συγγραφέα Ζωρζ Σαρή. Με την ποιότητα του έργου της, με την τόλμη των ιδεών της αλλά και με τις διαλέξεις και τις δραστηριότητές της, με την ίδια τη λαμπερή προσωπικότητά της έχει εμπνεύσει σε πολλά παιδιά την αγάπη για το βιβλίο, το ενδιαφέρον για την πολιτική και την πρόσφατη και άγνωστη ιστορία του τόπου μας. Τα μυθιστορήματα της Ζωρζ Σαρή καλούν τους νέους όχι να καταφύγουν σε τόπους φανταστικούς ή ωραιοποιημένους αλλά να μπουν μέσα στη ζωή, να κατανοήσουν την κοινωνία, να πάρουν θέση στα προβλήματα και να κρίνουν.
Η Ζωρζ Σαρή έχει γράψει πολύ και για πολλά με ένταση, με γνώση και με άποψη. (…) Δημιούργησε ένα κύμα και ενίσχυσε ένα κίνημα που αμέσως μετά τη δικτατορία είχε σκοπό να σαρώσει τις προκαταλήψεις του παρελθόντος, να βάλει το βιβλίο στα χέρια των παιδιών και την αλήθεια της ζωής μέσα στο βιβλίο. Το βιβλίο θα ήταν το όργανο για να φτιαχτούν οι μελλοντικοί πολίτες ελεύθεροι, κριτικοί, ανήσυχοι. Αλλά γι αυτό χρειαζόταν να μάθουν την αλήθεια για τη ζωή, για την κοινωνία και τους όρους που τη διαμορφώνουν, για τις παγίδες, τους συμβιβασμούς και τις ψευδαισθήσεις που λειαίνουν την πραγματικότητα, για να μη μας αγκυλώνουν η πίκρα και η αδικία της.
Η Σαρή με τα μυθιστορήματά της προσέγγισε αγωνιστικά τα μεγάλα θέματα και μίλησε στους νέους με μια γλώσσα ειλικρινή, άφοβη και πειστική. …Έχει γράψει και δημοσιεύσει 21 μυθιστορήματα για νέους, 10 βιβλία για μικρά παιδιά και 4 θεατρικά έργα. Αν το πρώτο μυθιστόρημά της είναι μια αστυνομική περιπέτεια που εκτυλίσσεται στη Βαγία, ένα χωριό στην Αίγινα- Ο θησαυρός της Βαγίας (1969), τα επόμενα θα αγκαλιάσουν όλα τα θέματα, τα ταμπού, τα οράματα, τις αυταπάτες ενός ανήσυχου πνεύματος που καρπίζει χάρη στο μπόλιασμα της καθημερινής ζωής με τις αναμνήσεις των παλιότερων χρόνων. Θα συναντήσουμε τη δίψα για περιπέτεια, τις απροσδόκητες συναντήσεις, τις διαφωνίες που οδηγούν σε ενδιαφέροντες διαλόγους, τη σύγκρουση με προκαταλήψεις, την οικογενειακή της σάρκα.…Όλα τα βιβλία της έχουν ένα ευδιάκριτο, ολότελα δικό της ύφος. Όχι μόνο τα θέματά της είναι τολμηρά – διχτατορίες, πόλεμος, αντίσταση, εμφύλιος και αντάρτες, χαφιέδες, βασανισμοί, ρατσισμός, σεξισμός – αλλά και ο λόγος της είναι χαρακτηριστικός και οι ήρωες του εκάστοτε μύθου είναι πάντα αυτοί που έχει γνωρίσει. Τα πρόσωπα του παρελθόντος της μοιάζουν να τη στοιχειώνουν, γι αυτό και συνεχώς επανέρχονται, πότε με τα ίδια ονόματα πότε με λίγο διαφοροποιημένα. Ένα ασίγαστο πάθος διαπερνά το γράψιμό της, πλάθει τους ήρωές της και συνεπαίρνει τους αναγνώστες. Εξ άλλου, όπως έλεγε, αν γράφει για τους παλιούς ηρωισμούς και την αυτοθυσία είναι για να δείξει ότι αυτοί μπορεί να είναι καθημερινοί, να γίνονται από τον καθένα κι έτσι να εμπνεύσει στους σημερινούς τη διάθεση να παλέψουν και οι ίδιοι σε μια κοινωνία που κάνει τα πάντα για να τους αποχαυνώσει…
Η γραφή της εξυπηρετεί με τον καλύτερο τρόπο τις 4 λειτουργίες της ρητορικής που είναι : “Να διδάσκεις, να συναρπάζεις, να συγκινείς, να πείθεις”. Η φράση της είναι σύντομη, καίρια, εύστοχη, δυνατή. Οι λέξεις της απλές, κυρίως ρήματα, ουσιαστικά, λείπουν τα επίθετα, τα καλολογικά στοιχεία. Η πλοκή της έχει πάντα ενδιαφέρον και δεν είναι ποτέ προβλέψιμη, εκτός από το αίσιο – κατά κανόνα- τέλος, που έρχεται όμως φυσικά σαν επιβράβευση της ελπίδας και του αγώνα.
Η Ζωρζ Σαρή είναι ένας άνθρωπος που έζησε με πάθος κι έγραψε με πάθος και με θάρρος και με ταλέντο. Έδωσε στην ελληνική γραμματεία έργα ωραία και αληθινά και στα παιδιά την ευκαιρία να απολαύσουν τη λογοτεχνία για να μπορούν να ξεχωρίζουν τις απομιμήσεις,, να γνωρίσουν την ιστορία για να απορρίπτουν τις διαστρεβλώσεις και να καταλαβαίνουν τις σιωπές.” (Αποσπάσματα από το κείμενο” (“ Η αλήθεια και το πάθος- Μια εξερεύνηση στο λογοτεχνικό κόσμο της Ζωρζ Σαρή” Θέματα Παιδείας τ.51-52