ΓΛΩΣΣΑΡΙ

Είναι η σφαίρα κυκλοφορίας των εμπορευμάτων στο εσωτερικό μιας χώρας και

στο εξωτερικό. Οι νόμοι της αγοράς έχουν σχέση με το κοινωνικό σύστημα μέσα στο οποίο λειτουργεί.

Κοινωνική τάξη, που αποτελείται από μικρομεσαίους ιδιοκτήτες γης. Στον καπιταλισμό οι μικροί ιδιοκτήτες γης για να επιβιώσουν εν μέρει δουλεύουν και σαν εργάτες. Οι μεγαλύτεροι προσπαθούν να

δημιουργήσουν κεφάλαιο, να ξεφύγουν από την αγροτική τάξη και ενταχθούν στην αστική τάξη. Κάτω από την πίεση του κεφαλαίου όλο και μεγαλύτερο τμήμα της αναγκάζεται να ενταχθεί στην εργατική τάξη. Ένα πολύ μικρό μέρος της δημιουργεί κεφάλαιο, εντάσσεται στην αστική τάξη και δέχεται την πίεση του μονοπωλιακού κεφαλαίου.

Η αντικειμενική πραγματικότητα υπάρχει έξω από μας και αντανακλάται στη σκέψη μας. Ο χαρακτηρισμός αν κάτι είναι αληθινό αφορά τις σκέψεις μας και όχι τα ίδια τα πράγματα. Η πιστή αντανάκλαση των πραγμάτων στη σκέψη μας ονομάζεται αλήθεια. Όσο αναπτύσσονται οι γνώσεις του ανθρώπου για τον αντικειμενικό κόσμο, τόσο περισσότερο η γνώση προσεγγίζει την αλήθεια.

Με την πρόοδο της επιστήμης οι γνώσεις του ανθρώπου αλλάζουν, αναπτύσσονται και βαθαίνουν. Πλησιάζουν όλο και περισσότερο την

αντικειμενική αλήθεια, δηλαδή την αλήθεια που δεν εξαρτάται από τη βούληση και τις επιθυμίες του υποκειμένου, αλλά καθορίζεται από το περιεχόμενο του αντικειμένου, που αντανακλάται.

Η απόλυτη αλήθεια και η σχετική αλήθεια είναι κατηγορίες που αναπτύσσονται στο διαλεκτικό υλισμό. Απόλυτη είναι η πλήρης και εξαντλητική αλήθεια που δεν μπορεί στο μέλλον να διαψευστεί. Οι σχετικές αλήθειες περιέχουν στοιχεία που στο βαθμό που βαθαίνει η γνώση μπορούν να μεταβληθούν ή να αντικατασταθούν από άλλες.

. Η αλήθεια πρέπει να στηρίζεται στις συγκεκριμένες συνθήκες στις οποίες ερευνάται, στον τόπο και το χρόνο που εξελίσσονται. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τη μελέτη των κοινωνικών φαινομένων

Ο Μαρξισμός θεωρεί ότι κριτήριο της αλήθειας είναι η πράξη. Ωστόσο η επαλήθευση μιας θεωρίας στην πράξη δεν πρέπει να απολυτοποιείται, διότι τόσο οι επιστημονικές αλήθειες όσο και η κοινωνική πράξη αναπτύσσονται και τελειοποιούνται.

Είναι μία μεταβολή που πραγματοποιείται από μια κατάσταση σε μίαν άλλη. Μπορούμε να αναφέρουμε ένα παράδειγμα από τη φύση. Κάτω από κανονικές συνθήκες η θερμοκρασία του νερού μπορεί να ανέβει σταδιακά μέχρι τους 100 βαθμούς Κελσίου. Το νερό παραμένει νερό. Δηλαδή δεν έχουμε κάποια ποιοτική μεταβολή. Στους 100 βαθμούς η θερμοκρασία παύει να ανεβαίνει και το νερό παθαίνει μια ποιοτική μεταβολή: Από υγρό γίνεται ατμός, δηλαδή αέριο. Ο ατμός είναι η νέα μορφή του νερού και αποκτά διαφορετικές ιδιότητες. Το νερό στη νέα του μορφή, μπορεί να έχει θερμοκρασία πάνω από 100 βαθμούς, ενώ το νερό στην υγρή του μορφή δε μπορεί. Η μετατροπή του νερού από υγρό σε αέριο πραγματοποιήθηκε με ένα άλμα.

Το ίδιο ισχύει για τη μετάβαση ενός εκμεταλλευτικού κοινωνικού συστήματος σε ένα άλλο μη εκμεταλλευτικό. Δηλαδή με ένα άλμα πραγματοποιείται η αλλαγή από το καπιταλιστικό σύστημα στο σοσιαλιστικό. Η αλλαγή αυτή χαρακτηρίζεται σαν άλμα διότι χάνεται το βασικό χαρακτηριστικό του καπιταλιστικού συστήματος, που είναι η εκμετάλλευση και αναδύεται μια ποιοτικά διαφορετική κοινωνία, χωρίς εκμετάλλευση. Η κοινωνία από ταξική μετατρέπεται σε αταξική. Το σοσιαλιστικό σύστημα αναπόφευκτα θα δώσει τη θέση του σε ένα ανώτερο, το κομμουνιστικό,

Η μετάβαση όμως από τον σοσιαλισμό στον κομμουνισμό δεν πραγματοποιείται με άλμα αλλά εξελικτικά, βαθμιαία, ομαλά. Αυτό συμβαίνει διότι τόσο ο σοσιαλισμός όσο και ο κομμουνισμός είναι ποιοτικά όμοια συστήματα, αταξικά, μη εκμεταλλευτικά.

Η αναγκαιότητα κρύβεται μέσα στην ουσία ενός φαινομένου που υπακούει σε αντικειμενικούς νόμους εξέλιξης. Είναι αυτό που πρόκειται να συμβεί έξω από την ανθρώπινη θέληση. Το αντίθετο της αναγκαιότητας είναι το τυχαίο, που συμβαίνει κάτω από την επίδραση εξωτερικών δυνάμεων.

Η αναγκαιότητα και το τυχαίο συνδέονται διαλεκτικά μεταξύ τους,

δηλαδή η αναγκαιότητα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το τυχαίο. Το τυχαίο είναι μορφή εκδήλωσης της αναγκαιότητας.

Η κοινωνία σαν σύνολο εξελίσσεται ακολουθώντας αντικειμενικούς νόμους. Η αντικατάσταση ενός κοινωνικού συστήματος από το ανώτερό του αποτελεί αναγκαιότητα και εξαρτάται από εσωτερικούς παράγοντες της κοινωνίας, όπως είναι το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων. Η κοινωνική επανάσταση για τη μετάβαση από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό είναι μεν κοινωνική αναγκαιότητα, αλλά αυτή μπορεί να εκδηλωθεί από ένα τυχαίο γεγονός. Ο διαλεκτικός υλισμός βοηθά να καταλάβουμε τη σχέση ανάμεσα στην αναγκαιότητα και το τυχαίο.

Είναι η συνεχής ανανέωσητης διαδικασίας παραγωγής. Η ανανέωση περιλαμβάνει τα υλικά αγαθά, την εργατική δύναμη και τις σχέσεις που δημιουργούνται ανάμεσα στους ανθρώπους σ' αυτή τη διαδικασία.

Όταν η αναπαραγωγή είναι απλή, δηλαδή το κεφάλαιο δε μεγαλώνει, η αναπαραγωγή εξελίσσεται κανονικά. Αυτό συνέβαινε στα πρώτα βήματα του καπιταλισμού.

Στη συνέχεια όμως, όταν το κεφάλαιο άρχισε να μεγαλώνει, η αναπαραγωγή διευρυνόταν και ταυτόχρονα αναπτύσσονταν νέες παραγωγικές σχέσεις. Στον καπιταλισμό άρχισε η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων να μη συμβαδίζει με την ανάπτυξη των παραγωγικών σχέσεων.

Στο στάδιο αυτό η διευρυμένη αναπαραγωγή αντιμετωπίζει εμπόδια στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και απαιτείται η δημιουργία νέων παραγωγικών σχέσεων, που θα βοηθήσουν τις παραγωγικές δυνάμεις να απελευθερωθούν.

Αυτή η αναντιστοιχία φαίνεται ολοκάθαρα στην πράξη: Η τεχνολογική πρόοδος βοηθά στην ανάπτυξη της παραγωγής και της παραγωγικότητας. Αντί όμως να μειώνεται ο χρόνος εργασίας αυξάνεται. Δημιουργούνται νέες στρατιές ανέργων. Αντί να διευρύνονται τα κοινωνικά δικαιώματα σε υγεία, παιδεία, πρόνοια, καταργούνται. Το αποτέλεσμα δηλαδή της διευρυμένης αναπαραγωγής του κεφαλαίου δεν το καρπώνονται οι παραγωγοί αλλά αυτοί, που έχουν στην κατοχή τους τα μέσα παραγωγής, οι καπιταλιστές.

Η άρση αυτής της αντίφασης ανάμεσα στις παραγωγικές δυνάμεις και στις παραγωγικές σχέσεις είναι δυνατόν να επιτευχθεί μόνο με την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, δηλαδή μόνο αν οι παραγωγοί του ανθρώπινου πλούτου είναι ταυτόχρονα και ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής.. Τότε αποκαθίσταται η ισορροπία ανάμεσα στις παραγωγικές δυνάμεις και τις παραγωγικές σχέσεις και εξασφαλίζεται η ομαλή αναπαραγωγή του κεφαλαίου.

Το 19ο αιώνα εμφανίστηκε έναπολιτικό ρεύμα που υποστηρίχθηκε από τους Προυντόν και Μπακούνιν, το οποίο αντιτίθεται σε κάθε μορφή εξουσίας. Σήμερα υπάρχουν διάφορες ομάδες νεαρών συνήθως ατόμων, που θεωρούν γενικά το κράτος σαν την αιτία των δεινών τους και ζητούν την κατάργησή του.

Οι ομάδες αυτές θεωρούν ότι το κράτος είναι γενικά και αόριστα ένας

άδικος και καταπιεστικός μηχανισμός, που αν καταργηθεί θα αποκατασταθούν οι κοινωνικές αδικίες. Δεν αντιλαμβάνονται ότι το κράτος είναι ένα από τα εργαλεία που έχει στα χέρια της η άρχουσα τάξη μιας ταξικής κοινωνίας για να επιβάλει την κυριαρχία της. Πάνω σ΄ αυτή τη βάση ο αναρχισμός δεν αναγνωρίζει την πάλη των τάξεων και την αναγκαιότητα της εργατικής εξουσίας.

Σταδιακά ο αναρχισμός μετατράπηκε σε αντιδραστικό ρεύμα με μικρή απήχηση, που πολλές φορές χρησιμοποιείται από την αστική τάξη σαν άλλοθι για την καταστολή του εργατικού κινήματος.

Η ανάπτυξη της καπιταλιστικής παραγωγής συντελείται με την αυτοματοποίηση, την εντατικοποίηση, τη χρήση παράνομης εργασίας και την τεχνολογική πρόοδο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη συσσώρευση του κεφαλαίου και την ταυτόχρονη δυνατότητα χρησιμοποίησης μικρότερου αριθμού εργαζομένων, πράγμα που οδηγεί τεράστιες μάζες στην ανεργία.

Η στρατιά των άνεργων αξιοποιείται από τους καπιταλιστές για την αγορά φτηνότερης εργατικής δύναμης, αύξηση του χρόνου εργασίας, αύξηση και ανακύκλωση της ανεργίας. Η επιστημονική και

τεχνολογική εξέλιξη αντί να χρησιμοποιηθεί για τη μείωση του χρόνου εργασίας χρησιμοποιείται για τη μεγιστοποίηση του καπιταλιστικού κέρδους.

Η εξάλειψη της ανεργίας είναι αδύνατη στο καπιταλιστικό σύστημα, διότι η ύπαρξη και λειτουργία του στηρίζεται στο καπιταλιστικό κέρδος. Μόνο η αντικατάσταση του καπιταλιστικού συστήματος με το σοσιαλιστικό-κομμουνιστικό κοινωνικό σύστημα εκμηδενίζει μια για πάντα την ανεργία.

Η κοινωνική εξέλιξη πραγματοποιείται με πάλη ανάμεσα στις καινούργιες και τις παλιές δυνάμεις. Οι παλιές δυνάμεις προσπαθούν να συντηρήσουν την παλιά τάξη πραγμάτων και αντιδρούν στην αλλαγή. Γι αυτό οι παλιές δυνάμεις με μια λέξη ονομάζονται αντίδραση.

Η αντίδραση χρησιμοποιεί όλες τις μορφές βίας σε βάρος των νέων δυνάμεων και όλου του λαού, όπως είναι οι κατασταλτικοί μηχανισμοί, η οικονομική καταπίεση, η σωματική βία, η πολιτική,

πολιτιστική, ψυχολογική καταπίεση και άλλες μορφές βίας. Υποδουλώνει έθνη με κατακτητικούς πολέμους και δημιουργεί φασιστικές οργανώσεις για τη βίαιη καταστολή των λαϊκών αγώνων.

Αντιδραστικοί ονομάζονται όσοι εχθρεύονται την αντικειμενική εξέλιξη της κοινωνίας, τη συντηρούν με ξεπερασμένες αντιλήψεις και προσπαθούν όταν οι αντιδραστικές δυνάμεις χάσουν την εξουσία να την επανακτήσουν.

Ακραία μορφή της Αντίδρασης είναι ο Φασισμός και τα Ναζιστικά

Αποτελεί την εσωτερική πηγή κάθε κίνησης. Η διαλεκτική μελετά και διδάσκει αυτή την κίνηση που αποτελεί την αρχή της εξέλιξης τόσο στη φύση όσο και στην κοινωνία.

Οι αντιθέσεις που υπάρχουν μέσα στην κοινωνία είναι διαφορετικές σε κάθε εποχή και αποτελούν την κινητήρια δύναμη για την εξέλιξη της κοινωνίας. Η αντίθεση που υπήρχε από την αρχαιότητα ανάμεσα

στους δούλους και τους ελεύθερους πολίτες οδήγησε στην κατάργηση του δουλοκτητικού συστήματος και την αντικατάστασή του από το φεουδαρχικό κοινωνικό σύστημα.

Η νέα αντίθεση, που στη συνέχεια δημιουργήθηκε μέσα στο φεουδαρχικό σύστημα ήταν αυτή ανάμεσα στον κολίγο και στο φεουδάρχη. Αυτή γέννησε το καπιταλιστικό σύστημα, το οποίο έχει στα σπλάχνα του τη σημερινή ανειρήνευτη αντίθεση ανάμεσα στην εργατική τάξη και την αστική τάξη.

Αυτή η αντίθεση που θα λειτουργεί όσο θα υπάρχει καπιταλιστικό σύστημα θα λυθεί με την αντικατάσταση του καπιταλισμού από τον σοσιαλισμό-κομμουνισμό.

Το σύνολο του υλικού κόσμου σε όλες του τις μορφές και τις εκδηλώσεις. Υπάρχει ανεξάρτητα, έξω από τη συνείδηση του ανθρώπου

Είναι ότι βρίσκεται έξω και ανεξάρτητα απότη συνείδηση του ανθρώπου. Ο άνθρωπος με τη δραστηριότητά του προσπαθεί να γνωρίσει το αντικείμενο. Αυτό είναι το βασικό πρόβλημα της φιλοσοφίας. Ο τρόπος επίλυσής του είναι ιδεαλιστικός ή υλιστικό

Για να παραχθεί ένα εμπόρευμα χρειάζεται να ξοδευτεί, δηλαδή να ενσωματωθεί σ΄ αυτό ένα ορισμένο ποσό εργασίας. Αυτό το ποσό εργασίας μετριέται με το χρόνο που ξοδεύεται για την παραγωγή του εμπορεύματος. Το εμπόρευμα που παράγεται αποκτά μία αξία, με βάση την οποία μπορεί να ανταλλαχθεί με άλλα εμπορεύματα.

Το μέγεθος αυτής της αξίας καθορίζεται από το ποσό της κοινωνικής εργασίας που έχει χρησιμοποιηθεί για να παραχθεί. Όταν υπολογίζουμε την αξία (ανταλλακτική αξία) ενός εμπορεύματος πρέπει να

προσθέτουμε στο ποσό της εργασίας που χρησιμοποιήθηκε τελευταία και το ποσό της εργασίας που καταναλώθηκε προηγούμενα στην πρώτη ύλη του εμπορεύματος, καθώς και την εργασία που ξοδεύτηκε στα όργανα, τα εργαλεία, τις μηχανές και τα κτίρια που παίρνουν μέρος στη δουλειά αυτή.

Οι εμπορευματοπαραγωγοί όταν ανταλλάσσουν τα εμπορεύματά τους ανταλλάσσουν ταυτόχρονα και διαφορετικά είδη συγκεκριμένης εργασίας, δηλαδή κατανάλωσης δύναμης, του εγκεφάλου, των μυών και των νεύρων του ανθρώπου.

Η αξία είναι η παραγωγική σχέση των ανθρώπων μέσω των εμπορευμάτων

Κάθε πράγμα έχει φυσικές, χημικές και επίκτητες ιδιότητες, που το κάνουν ωφέλιμο, διότι ικανοποιεί κάποια ανάγκη του ανθρώπου. Αξία χρήσης έχουν πράγματα όπως ο αέρας, το νερό και άλλα επειδή έχουν χρήσιμες φυσικές και χημικές ιδιότητες. Ο άνθρωπος με τη συγκεκριμένη εργασία του δημιουργεί πρόσθετες αξίες χρήσης, τόσο για την ικανοποίηση των προσωπικών του αναγκών, όσο και για τη δημιουργία μέσων

παραγωγής (π.χ. υλών, εργαλείων, μηχανών).

Η αξία χρήσης είναι απαραίτητη ιδιότητα ανεξάρτητα από την κοινωνική μορφή της παραγωγής.

Η αξία χρήσης στην καπιταλιστική παραγωγή είναι φορέας της ανταλλακτικής αξίας, που πίσω της κρύβεται η αξία. Ο καπιταλιστής ενδιαφέρεται για την υπεραξία, που είναι ενσωματωμένη στο εμπόρευμα και όχι για τις ιδιότητες που κρύβει η αξία χρήσης για την ικανοποίηση των αναγκών των ανθρώπων.

Αντίθετα, στο σοσιαλισμό η δημιουργία αξίας χρήσης αποβλέπει άμεσα στην ικανοποίηση των αυξανόμενων αναγκών του ανθρώπου. Γι αυτό το λόγο η σοσιαλιστική παραγωγή προγραμματίζεται για την παραγωγή συγκεκριμένης ποσότητας, ποιότητας και ποικιλίας αξιών χρήσης.

Φυλετική διάκριση, που η αγριότητά της φτάνει μέχρι το σημείο να καταργεί βασικά κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά δικαιώματα ομάδων πληθυσμού. Φτάνει μέχρι την περιθωριοποίηση και την απομόνωση αυτών των ομάδων. Η πολιτική του απαρτχάιντ εφαρμόστηκε από την κυβέρνηση της Νοτιοαφρικανικής Ένωσης (ΝΑΔ) για τον

αυτόχθονα πληθυσμό.

Το απαρτχάιντ σχετιζόταν με ορισμένα μέτρα γενοκτονίας που εφάρμοσε ο φασισμός στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Θεωρείται από το διεθνές δίκαιο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και το 1973 με πρωτοβουλία της Σοβιετικής Ένωσης καταδικάστηκε από τον ΟΗΕ.

Η κυρίαρχη τάξη στον καπιταλισμό. Αποτελείται από τους ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής που εκμεταλλεύονται την εργατική τάξη και τις άλλες πιο αδύνατες τάξεις. Σ΄ αυτήν εντάσσονται και τα υψηλόβαθμα στελέχη, που υπηρετούν το κεφάλαιο ή ζουν παρασιτικά εις βάρος της εργατικής τάξης και των άλλων τάξεων.

Οι νόμοι που διέπουν την κοινωνική εξέλιξη δεν είναι πάντα κατανοητοί και δεν ελέγχονται πάντα από τους ανθρώπους. Αυτό έχει σα συνέπεια οι άνθρωποι να προβαίνουν σε ενέργειες που ενδέχεται να έχουν γι αυτούς καταστροφικές συνέπειες, σαν και τις συνέπειες, που έχουν οι ανεξέλεγκτες δυνάμεις της φύσης. Σ΄ αυτή την περίπτωση οι δραστηριότητες του ανθρώπου είναι αυθόρμητες και δεν οδηγούν στο

επιθυμητό αποτέλεσμα.

Αντίθετα, όταν οι άνθρωποι έχουν κατανοήσει τους νόμους της κοινωνικής εξέλιξης και δρουν σχεδιασμένα, τότε η δράση τους είναι συνειδητή.

Οι κοινωνικές αλλαγές για τη μετάβαση από την πρωτόγονη αταξική κοινωνία στο δουλοκτητικό, στο φεουδαρχικό και στο καπιταλιστικό σύστημα πραγματοποιήθηκαν κυρίως αυθόρμητα. Για την επαναστατική μετάβαση από το καπιταλιστικό σύστημα στο σοσιαλισμό η θεωρία του Μαρξισμού-Λενινισμού αναλύει με επιστημονικό τρόπο οικονομικά, ιστορικά και κοινωνικά τους νόμους που διέπουν αυτή τη μετάβαση. Έτσι για πρώτη φορά στην ιστορία ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να λάβει υπόψη του αυτούς τους νόμους και να ελέγχει συνειδητά τις δυνάμεις που παίρνουν μέρος στην επαναστατική πορεία για το σοσιαλισμό. Το Κομμουνιστικό Κόμμα καθοδηγεί θεωρητικά και πρακτικά τη δράση των μαζών προς αυτή την κατεύθυνση

Βάση είναι οι σχέσεις στην παραγωγή και εποικοδόμημα είναι οι θεσμοί, οι ιδέες, οι οργανώσεις και οι μηχανισμοί που εξυπηρετούν τη βάση. Οι ηθικές, πολιτικές, φιλοσοφικές απόψεις κάθε εποχής αντιστοιχούν στη βάση του κοινωνικού συστήματος μέσα στο οποίο λειτουργεί. Κάθε κοινωνικό σύστημα έχει δική του βάση και ένα εποικοδόμημα που αντιστοιχεί σ' αυτή τη βάση. Οι αλλαγές που πραγματοποιούνται στη βάση ενός κοινωνικού συστήματος κατά την εξέλιξή του οδηγούν σε αλλαγές και στο εποικοδόμημά της. Ταυτόχρονα όμως το εποικοδόμημα επιδρά πάνω στη βάση και τη διαμορφώνει.

Στις κοινωνίες με εκμεταλλευτικό χαρακτήρα οι κοινωνικές τάξεις προσπαθούν να επιβάλλουν ή να διατηρήσουν την κυριαρχία τους με τη χρήση φυσικών μεθόδων και καταναγκασμού.

Η αστική τάξη, που είναι η άρχουσα τάξη στον καπιταλισμό, επιδιώκοντας να διατηρήσει τον πλούτο και τα προνόμιά της εξασκεί βία πάνω στις εκμεταλλευόμενες τάξεις χρησιμοποιώντας το στρατό, την αστυνομία, τις δυνάμεις καταστολής, διεθνείς ένοπλες δυνάμεις και οργανώσεις, καθώς

και διάφορα άλλα κατασταλτικά μέσα. Η βία που εξασκεί η εκμεταλλεύτρια τάξη, που αποτελεί τη μειοψηφία της κοινωνίας έχει σαν αποτέλεσμα την χρήση βίας και από τις εκμεταλλευόμενες τάξεις.

Επειδή καμία άρχουσα τάξη δεν παραδίδει την εξουσία της οικειοθελώς οι εκμεταλλευόμενες τάξεις αντιτάσσουν στη βία της άρχουσας τάξης τη δική τους επαναστατική βία. Η εργατική τάξη για να πετύχει την απελευθέρωσή της οφείλει κατά τον Λένιν να χρησιμοποιεί τη βία “όταν πρέπει και ενάντια σε κείνον που πρέπει”, διότι στο κομμουνιστικό “ιδανικό δεν υπάρχει θέση για άσκηση βίας πάνω στους ανθρώπους”.

Περίοδος κατά την οποία το καπιταλιστικό σύστημα έχει σαπίσει σε τόσο μεγάλο βαθμό που οδηγείται στην ανατροπή του και στην αντικατάστασή του από το σοσιαλιστικό. Κατά τη γενική κρίση του καπιταλισμού πραγματοποιούνται επαναστάσεις, που έχουν στόχο την κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής,

την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και την απελευθέρωση των παραγωγικών δυνάμεων. Μετά τη νίκη των επαναστατικών δυνάμεων εξακολουθεί η πάλη των τάξεων κάτω από νέες πιο ευνοϊκές συνθήκες για την εργατική τάξη. Δεν αποκλείεται μέσα από αυτή την πάλη των τάξεων σε συνθήκες σοσιαλισμού να δημιουργηθεί αντεπανάσταση, δηλαδή πισωγύρισμα και αποκατάσταση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής.

Βλέπε και Κρίση στον Καπιταλισμό

Ο νους του ανθρώπου στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του αντικειμενικού κόσμου συσσωρεύει και επεξεργάζεται τις πληροφορίες που δέχεται. Με τον τρόπο αυτό προσεγγίζει

την αντικειμενική αλήθεια και βελτιώνει τη θέση του. Σε συνδυασμό με την πράξη αναπτύσσει τον επιστημονικό τρόπο σκέψης και δράσης για τη μεταμόρφωση του κόσμου προς όφελός του.

Κατά ιστορική της σημασία σημαίνει καθοδήγηση του λαού. Σήμερα σημαίνει εξαπάτηση του λαού από την αστική τάξη με τη χρήση τεχνικών της Αστικής Προπαγάνδας και του Ψυχολογικού Πολέμου.

Μορφή εξουσίας, που στηρίζεται στην αρχή της υποταγής της μειοψηφίας στην πλειοψηφία και στην αναγνώριση της ελευθερίας και της ισονομίας των πολιτών.

Το περιεχόμενο της δημοκρατίας αλλάζει ανάλογα με τις ισχύουσες κοινωνικές συνθήκες. Στις ταξικές κοινωνίες η δημοκρατία είναι μια μορφή κυριαρχίας της άρχουσας τάξης πάνω στις εκμεταλλευόμενες τάξεις. “Καθαρή” δημοκρατία, δηλαδή δημοκρατία ξεκομμένη από

τις εκάστοτε κοινωνικές συνθήκες δεν υπάρχει.

Στη δουλοκτητική κοινωνία η δημοκρατία περιοριζόταν στη μειοψηφία των ελεύθερων πολιτών, ενώ στο φεουδαρχικό σύστημα απόκτησε τα χαρακτηριστικά που εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα των τσιφλικάδων. Στον καπιταλισμό η αστική δημοκρατία απόκτησε σχετικά ανώτερα χαρακτηριστικά από αυτά που υπήρχαν στη φεουδαρχία, με τη θέσπιση Συντάγματος, τη δημιουργία Κοινοβουλίου και με την καθιέρωση του εκλογικού δικαιώματος.

Η αστική δημοκρατία υπηρετεί τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής και τα παραπάνω χαρακτηριστικά έχουν τυπικό χαρακτήρα. Αυτό γίνεται φανερό όταν τα εξετάσουμε σε συνδυασμό με τις σχέσεις παραγωγής, με την κοινωνική πραγματικότητα, με τους κοινωνικοοικονομικούς όρους της ζωής. Ενώ για παράδειγμα είναι θεσμικά κατοχυρωμένο το δικαίωμα στην εργασία υπάρχει μεγάλο ποσοστό ανεργίας, που κάθε φορά εξαρτάται και εξυπηρετεί την κερδοφορία της αστικής τάξης. Το ίδιο ισχύει για τις πολιτικές ελευθερίες και τα δικαιώματα, τα οποία ισχύουν μόνο στο βαθμό που δεν απειλούν άμεσα την κυριαρχία της άρχουσας τάξης.

Στην εποχή του ιμπεριαλισμού η δημοκρατία αποκτά ολοένα και πιο αντιδραστικά χαρακτηριστικά, πράγμα που συναντά τη λαϊκή αντίσταση. Η πάλη ενάντια την αστική δημοκρατία αποτελεί τμήμα της πάλης για την κοινωνική απελευθέρωση και το σοσιαλισμό.

Η σοσιαλιστική δημοκρατία έχει σαν βάση την κοινωνική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής πράγμα που εξασφαλίζει την ουσιαστική ισονομία και ελευθερία για την πλειοψηφία του λαού. Είναι κατοχυρωμένο τόσο το άμεσο εκλογικό δικαίωμα με μυστική ψηφοφορία, όσο και ο κρατικός έλεγχος από εκατομμύρια εργαζομένων. Οι εκλεγμένοι βουλευτές είναι ανά πάσα στιγμή ανακλητοί από τους ψηφοφόρους τους.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν ουσιαστική και καθολική εφαρμογή. Το δικαίωμα στην εργασία για παράδειγμα δεν παραμένει απλή διακήρυξη όπως στον καπιταλισμό, αλλά διασφαλίζεται πραγματικά και νομικά αφού τα μέσα παραγωγής βρίσκονται στα χέρια των εργαζομένων και όχι στα χέρια μιας χούφτας εκμεταλλευτών.

Στην πορεία εξέλιξης του σοσιαλισμού προς τον κομμουνισμό η σοσιαλιστική δημοκρατία θα δώσει τη θέση της σε μια ακόμη ανώτερη μορφή δημοκρατίας, στην Κομμουνιστική κοινωνική Αυτοδιοίκηση

Είναι η αρχή οργάνωσης των κομμουνιστικών κομμάτων, με βάση την οποία, όλα τα καθοδηγητικά όργανα του κόμματος εκλέγονται, λογοδοτούν περιοδικά στις κομματικές οργανώσεις και μπορούν

να ανακληθούν όταν αυτές το αποφασίσουν.

Οι αποφάσεις της πλειοψηφίας εφαρμόζονται υποχρεωτικά από τη μειοψηφία και οι αποφάσεις των ανωτέρων οργάνων εφαρμόζονται υποχρεωτικά από τα κατώτερα όργανα

Η φύση, η κοινωνία και η νόηση είναι έννοιες που σχετίζονται μεταξύ τους και ακολουθούν τους γενικούς νόμους της κίνησης και της εξέλιξης. Ο άνθρωπος δεν ανακάλυψε αυτούς τους νόμους μονομιάς. Χρειάστηκε να γίνουν αμέτρητες προσπάθειες και να συσσωρευθούν πολλές γνώσεις και εμπειρίες από την εποχή της

εμφάνισης του ανθρώπου στη γη μέχρι σήμερα. Κατάφερε να εξετάζει τα φαινόμενα στην κίνησή τους και όχι στατικά. Απέδειξε ότι πηγή κάθε εξέλιξης είναι η πάλη των αντιθέτων.

Το σύνολο αυτών των νόμων αποτελεί την επιστήμη της διαλεκτικής, που γεννήθηκε στην αρχαία Ελλάδα και πήρε την τελική της μορφή από τους Μαρξ και Ένγκελς. Η πρόοδος των επιστημών και οι σύγχρονες τεχνολογίες βοηθούν στη βαθύτερη μελέτη των νόμων κίνησης της ύλης και της κοινωνίας και συνεχώς φέρνουν στο φως περισσότερες αποδείξεις για τη γενική ισχύ αυτών των νόμων.

Με τον ίδιο τρόπο που η διαλεκτική αποτελεί εργαλείο για την αποκάλυψη των νόμων της ύλης αποτελεί και απαραίτητο μέσο για την κατανόηση των κοινωνικών αλλαγών. Αποτελεί όπλο για τον επαναστατικό μετασχηματισμό της κοινωνίας.

Επιστημονική φιλοσοφική θεωρία για τους πιο γενικούς νόμους κίνησης της ύλης, της κοινωνίας και της γνώσης. Οι σημαντικότερες αρχές του Διαλεκτικού Υλισμού διατυπώθηκαν από τους Μαρξ και Ένγκελς, που αναπτύχθηκαν και θεμελιώθηκαν παραπέρα από τον Β.Ι. Λένιν. Αποτελεί οργανική ενότητα του Υλισμού και της Διαλεκτικής, αναπτύσσεται και εμπλουτίζεται στην πορεία της επιστημονικής  και κοινωνικής προόδου.

Ο Διαλεκτικός Υλισμός ξεκινά από την άποψη ότι η ύλη είναι το μοναδικό θεμέλιο του κόσμου, η κίνηση και η εξέλιξη του οποίου είναι αποτέλεσμα των εσωτερικών του αντιθέσεων.

Βασική μορφή ύπαρξης της ύλης είναι η κίνηση, ο χώρος και ο χρόνος. Οι νόμοι του Διαλεκτικού Υλισμού εκφράζουν την κίνηση και την εξέλιξη του αντικειμενικού κόσμου. Βασικοί νόμοι του είναι η ενότητα της πάλης των αντιθέτων, και η μετατροπή των ποσοτικών αλλαγών σε ποιοτικές.

Η διανόηση είναι το κοινωνικό στρώμαπου ασχολείται κυρίως με την πνευματική εργασία. Το στρώμα αυτό δεν είναι ομοιογενές και τα άτομα που το αποτελούν ανήκουν σε διαφορετικές τάξεις.

Στο δουλοκτητικό και στο φεουδαρχικό σύστημα διανόηση ήταν μόνο η άρχουσα τάξη. Στο καπιταλιστικό σύστημα δημιουργήθηκε η ανάγκη αντικατάστασης της χειρωνακτικής εργασίας

από την πνευματική. Σε ολοένα και περισσότερες εργασίες απαιτείται ανώτερη και ανώτατη μόρφωση . Αυτό έχει σαν συνέπεια την ανάπτυξη ενός νέου στρώματος, την εργατική διανόηση.

Έτσι η μεγάλη πλειοψηφία αυτών που ασχολούνται με την πνευματική εργασία είναι προλετάριοι, δηλαδή άνθρωποι που δεν διαθέτουν δικά τους μέσα παραγωγής και ζουν μόνο από τη μισθωτή τους εργασία.

Ένα τμήμα αυτής της νέας πλειοψηφίας έχει την ψευδαίσθηση πως ανήκει στην άρχουσα τάξη, δηλαδή πως τα συμφέροντά της ταυτίζονται με τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Δεν αντιλαμβάνεται ότι κριτήριο για την ταξική τοποθέτηση ενός ατόμου δεν είναι το μορφωτικό του επίπεδο αλλά η θέση του στην παραγωγική διαδικασία, αν δηλαδή διαθέτει μέσα παραγωγής ή όχι. Μόνο ένα μικρό τμήμα της διανόησης ανήκει στην αστική τάξη ή έχει κοινά συμφέροντα με αυτήν,

Στην εργατική διανόηση ανήκουν άτομα που προσφέρουν πνευματικές εργασίες, υψηλού τεχνολογικού επιπέδου, ερευνητές, επιστήμονες, ακόμη και καθηγητές Πανεπιστημίου, που ο μισθός τους δύσκολα καλύπτει τις ανάγκες τους. Αυτοί έχουν κοινά συμφέροντα με την εργατική τάξη και δέχονται από την αστική τάξη τον ίδιο ή και μεγαλύτερο βαθμό εκμετάλλευσης. Παρόλα αυτά συχνά παίρνουν αντιδραστικές θέσεις, αντιμετωπίζουν εχθρικά το εργατικό κίνημα, επιδεινώνοντας με αυτό τον τρόπο και τη δική τους ζωή.

Είναι η πρώτη διεθνής οργάνωση των εργατών που ιδρύθηκε το 1864 στο Λονδίνο με την καθοδήγηση των Κ. Μαρξ και Φ. Ένγκελς. Στην ιδρυτική διακήρυξη, της Διεθνούς Ένωσης των Εργατών περιλαμβάνονται οι σημαντικότερες θέσεις του μαρξισμού. Οι Κ. Μάρξ και Φ. Ένγκελς διεξήγαγαν μέσα στην 1η Διεθνή αγώνα ενάντια στον οπορτουνισμό και το σεχταρισμό της εποχής τους.

Η 1η Διεθνής συνέβαλε στη διάδοση του μαρξισμού, στην αντιμετώπιση

των ιδεολογικών εχθρών του και δημιούργησε τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία μαζικών σοσιαλιστικών εργατικών κομμάτων σε πολλές χώρες

Το 1871 η 1η Διεθνής τάχθηκε υπέρ της Παρισινής Κομμούνας στη δράση της οποίας συμμετείχαν μέλη της.

Έξι χρόνια μετά το θάνατο του Κ. Μάρξ, τo 1889, δημιουργήθηκε με την άμεση συμμετοχή του Φ. Ένγκελς η 2η Διεθνής Ένωση των Σοσιαλιστικών Κομμάτων. Αυτή συνέβαλε στην περαιτέρω διάδοση του μαρξισμού και στην αποκατάσταση των σχέσεων ανάμεσα στα σοσιαλιστικά κόμματα.

Το 1895 μετά το θάνατο του Ένγκελς δυνάμωσαν και επικράτησαν

οι δεξιές οπορτουνιστικές τάσεις στα κόμματα της 2ης Διεθνούς. Τις τάσεις αυτές καταπολέμησε η επαναστατική τακτική του Ρωσικού κόμματος των μπολσεβίκων κάτω από την ηγεσία του Λένιν.

Η πλήρης χρεωκοπία της οπορτουνιστικής ιδεολογίας και πολιτικής των κομμάτων της 2ης Διεθνούς αποδείχθηκε στον Α' παγκόσμιο Πόλεμο, όπου τα κόμματα αυτά υπερασπίστηκαν την ιμπεριαλιστική πολιτική των αστικών κυβερνήσεών τους.

Η νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης το 1917 στη Ρωσία ενίσχυσε την άνοδο του επαναστατικού κινήματος, οπότε άρχισαν να δημιουργούνται τα επαναστατικά μαρξιστικά κόμματα. Έτσι, το 1919 ιδρύθηκε η 3η Διεθνής, που ονομάστηκε Κομμουνιστική Διεθνής.

Η Τρίτη Διεθνής ιδρύθηκε το 1919 στην Πετρούπολη. Ήταν μια διεθνής οργάνωση κομμουνιστικών κομμάτων με σκοπό το συντονισμό της δράσης τους και την ανταλλαγή πείρας. Το 1943 με απόφαση

των μελών της αυτοδιαλύθηκε. Συνέβαλε στη διαμόρφωση διεθνιστικών δεσμών ανάμεσα στα κομμουνιστικά κόμματα και τους εργαζόμενους όλου του κόσμου.

Είναι η διακυβέρνηση της εργατικής τάξης μετά την επικράτηση της σοσιαλιστικής επανάστασης. Βρίσκεται στον αντίποδα της δικτατορίας των μονοπωλίων κατά την οποία η μειοψηφία της αστικής τάξης επιβάλλει τους νόμους της σε όλες τις εκμεταλλευόμενες τάξεις, που αποτελούν την τεράστια πλειοψηφία του λαού. Η δικτατορία του προλεταριάτου είναι η εξουσία της πλειοψηφίας του λαού, που επιβάλλεται πάνω στη μικρή μειοψηφία της αστικής τάξης.

Δεν χρησιμοποιεί αναγκαστικά βία παρά μόνο όταν η αστική τάξη αντιτάξει βία. Κατά κανόνα η αστική τάξη αρνείται να παραδώσει την εξουσία και υπερασπίζεται την εξουσία της με βίαιο τρόπο. Για το λόγο αυτό η δικτατορία του είναι απαραίτητη για την επιβολή της δημοκρατίας των πολλών εκμεταλλευομένων πάνω στη μικρή μειοψηφία των εκμεταλλευτών.

Δόγμα είναι μια αντίληψη που δεν επιδέχεται αμφισβήτησης. Δογματικός είναι ο τρόπος σκέψης που δεν παίρνει υπόψη του τον τόπο και το χρόνο, δηλαδή τις ιστορικές συνθήκες μέσα στις οποίες διαδραματίζονται τα γεγονότα.

Η επιστημονική θεωρία του Μαρξισμού Λενινισμού δεν πρέπει να αποστηθίζεται, διότι υπάρχει κίνδυνος να μετατραπεί σε δόγμα, να απονεκρωθεί και από εργαλείο για την ποιοτική αλλαγή της κοινωνίας να μετατραπεί σε τροχοπέδη. Η εργατική τάξη πρέπει εκτός από την αφομοίωση

του Μαρξισμού-Λενινισμού να αξιοποιεί την πείρα από τους ταξικούς αγώνες άλλων χωρών, τον εσωτερικό και το διεθνή συσχετισμό δυνάμεων, τη πολιτική των συμμαχιών. Να διδάσκεται από τα σφάλματα του παρελθόντος. Να παίρνει υπόψη της ότι η αστική τάξη προσαρμόζει στις νέες συνθήκες τις τεχνικές χειραγώγησης του λαού και εκτός από τη χρήση νέων μορφών βίας αξιοποιεί για το σκοπό αυτό με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις νέες τεχνολογίες. Η κοινωνικοποίηση των νέων τεχνολογιών δίνει τη δυνατότητα στην εργατική τάξη να τις αξιοποιεί στους αγώνες της πάνω στη βάση των δικών της μεθόδων και ηθικών αξιών. Αυτός ο μόνος δρόμος για την αποφυγή του δογματισμού και του τυχοδιωκτισμού.

Ο φόβος του δογματικού λάθους πολλές φορές οδηγεί σε λαθεμένες εκτιμήσεις, για την πορεία που πρέπει να ακολουθήσει το κίνημα ενώ η προσήλωση σε αναχρονιστικές μεθόδους δράσης μπορεί να ανακόψει την πορεία του κινήματος

Μέσα από την πρωτόγονη κοινωνία έκανε την εμφάνισή της η πρώτη μορφή κοινωνίας που βασικό χαρακτηριστικό της ήταν η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, δηλαδή η ταξική κοινωνία.

Η άρχουσα τάξη σ αυτή την κοινωνία ήταν η τάξη των μεγάλων γαιοκτημόνων των εμπόρων και των τοκογλύφων. Η δεύτερη βασική τάξη αυτής της κοινωνίας ήταν οι δούλοι που αποτελούσαν

ιδιοκτησία της άρχουσας τάξης. Ο εξαναγκασμός στην εργασία ήταν ο λόγος, που ενώ στην αρχή έδωσε ανάπτυξη στην παραγωγή, τελικά εμπόδιζε την ανάπτυξη της παραγωγικότητας και οδήγησε στην εμφάνιση της επόμενης ταξικής κοινωνίας της φεουδαρχίας.

Η δουλοκτητική κοινωνία έφτασε στην ανώτερη μορφή της στην αρχαία Ελλάδα και την αρχαία Ρώμη. Για την ανατροπή του δουλοκτητικού συστήματος πραγματοποιήθηκαν  πάνω από χίλιες εξεγέρσεις και επαναστάσεις των δούλων στη Μεσόγειο και τη γύρω περιοχή.

Οι αγώνες των δούλων είχαν σαν στόχο την απελευθέρωσή τους και όχι την κατάργηση της δουλείας σαν κοινωνικό σύστημα. Η δουλοκτητική κοινωνία έδωσε τη θέση της σε μια επίσης εκμεταλλευτική κοινωνία, τη φεουδαρχία, η οποία ξεπήδησε μέσα από τα συντρίμμια της δουλοκτητικής αρχαιότητας.

Το πότε συντελέστηκε η αυτοκαταστροφή του δουλοκτητικού κοινωνικού συστήματος είναι δύσκολο να προσδιορισθεί καθώς έγινε στη διάρκεια αιώνων με τη σταδιακή εξαφάνιση των αρχαίων πόλεων και τη  μεταφορά της οικονομικής ζωής στην ύπαιθρο, πρώτα στη δυτική Ρωμαική αυτοκρατορία (5ος αι) και ως τα μέσα του 7ου αιώνα στο Βυζάντιο. Ο Μαρξ και ο Ένγκελς τονίζουν στην "Γερμανική ιδεολογία", ότι αν η αρχαιότητα ξεκινούσε από την πόλη και την μικρή της εδαφική έκταση, ο Μεσαίωνας άρχιζε από την ύπαιθρο.

Είναι το πέρασμα των βασικών μέσων παραγωγής (ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, τράπεζες κ.α.) από την ατομική ιδιοκτησία στην ιδιοκτησία του κράτους.

Εθνικοποίηση δεν σημαίνει και αυτόματο πέρασμα του κοινωνικού πλούτου στο λαό. Όταν το κράτος παραμένει στην εξουσία της αστικής τάξης ο εθνικοποιημένος πλούτος παραμένει στα χέρια της

αστικής τάξης. Η εκμετάλλευση που υφίσταται ο λαός παραμένει και μόνο η μορφή της εκμετάλλευσης αλλάζει.

Μόνον όταν ο λαός έχει ο ίδιος στα χέρια του την εξουσία τα εθνικοποιημένα μέσα παραγωγής λειτουργούν με γνώμονα το λαϊκό συμφέρον.

Η κοινωνία με τη δραστηριότητά της δημιουργεί και συσσωρεύει αξίες, που στο μεγαλύτερο μέρος τους είναι υλικές.

Ο Εθνικός πλούτος είναι ένας δείκτης της κοινωνίας που παριστάνει σε χρήμα το σύνολο των αξιών χρήσης.

Στον καπιταλισμό η άρχουσα τάξη μπορεί να νέμεται τον εθνικό πλούτο επειδή έχει στην ιδιοκτησία της τα μέσα παραγωγής. Αντίθετα στο σοσιαλισμό ο εθνικός πλούτος χρησιμοποιείται για την κάλυψη των λαϊκών αναγκών και της σοσιαλιστικής παραγωγής.

Σαν αφηρημένη έννοια, σημαίνει γενικά, κάτι που υπάρχει

Στη φιλοσοφία του Διαλεκτικού Υλισμού είναι η βασική έννοια που σημαίνει τον αντικειμενικό κόσμο, την ύλη, που υπάρχει πριν και ανεξάρτητα από

τη συνείδηση. Η ύλη προϋπάρχει της συνείδησης και δεν εξαρτάται από αυτήν. Αντίθετα, η συνείδηση είναι παράγωγο της ύλης και αφορά την περίοδο του ανθρώπου, που ξεπέρασε το στάδιο του ζώου με την εμφάνιση της νόησης.

Η συνείδηση, ενώ δεν υπάρχει έξω από την ύλη, δεν είναι μια παθητική αντανάκλαση της ύλης. Είναι μια δραστήρια δύναμη, που επιδρά πάνω στην ύλη και τη μεταμορφώνει.

Το κοινωνικό είναι χαρακτηρίζει την υλική ζωή της κοινωνίας, της εποχής μετά την οποία οι άνθρωποι άρχισαν να ζουν κοινωνικά και να παράγουν υλικά αγαθά.

Στις κοινωνίες, που είναι χωρισμένες σε κοινωνικές τάξεις, άρχουσα τάξη είναι αυτή που έχει στην ιδιοκτησία της τα μέσα παραγωγής και εκμεταλλεύεται τις υπόλοιπες κοινωνικές τάξεις. Στη δουλοκτητική κοινωνία η εκμεταλλευόμενη τάξη ήταν οι δούλοι, στη φεουδαρχία οι κολλήγοι και στον καπιταλισμό οι προλετάριοι, αυτοί

που δεν έχουν δικά τους μέσα παραγωγής. Εκμετάλλευση υπάρχει επειδή υπάρχει ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής.

Στον καπιταλισμό ο ιδιοκτήτης των μέσων παραγωγής είναι οι καπιταλιστές, οι κεφαλαιοκράτες, αυτό που με μια λέξη ονομάζουμε “κεφάλαιο”. Κύριος αντίπαλος των καπιταλιστών είναι η εργατική τάξη.

Ο καπιταλιστής μισθώνει για την παραγωγή του πλούτου ξένη εργασία. Πληρώνει την ξένη εργασία λιγότερο από την αξία που παράγει και κρατάει για λογαριασμό της ένα μέρος από την αξία αυτού του πλούτου. Δηλαδή ιδιοποιείται, εκμεταλλεύεται ένα μέρος του πλούτου που παράγεται από την εκμετάλλευση της ξένης εργασίας.

Για να καταργηθεί η ιδιοποίηση του ξένου πλούτου, δηλαδή η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, θα πρέπει ιδιοκτήτης των μέσων παραγωγής να γίνει ολόκληρη η κοινωνία. Για την πραγματοποίηση αυτού του σκοπού είναι αναγκαία η σοσιαλιστική επανάσταση, που κοινωνικοποιεί, βάζει δηλαδή κάτω από κοινωνικό έλεγχο, τα μέσα παραγωγής.

Δημοκρατική ελευθερία που εκφράζει το δικαίωμα κάθε ανθρώπου να ακολουθεί οποιαδήποτε θρησκεία, ή να μην παραδέχεται καμιά θρησκεία και να κάνει αθεϊστική προπαγάνδα.

Πραγματική ελευθερία συνείδησης δεν μπορεί να υπάρξει στον καπιταλισμό, διότι η άρχουσα τάξη έχει συμφέρον από τη χρησιμοποίησης της θρησκείας σα μέσο χειραγώγησης και

πολιτικής εξαπάτησης.

Ο διαχωρισμός εκκλησίας και κράτους βοηθά στη δημιουργία ευνοϊκότερου κλίματος για την απόκτηση ελευθερίας συνείδησης. Αυτό όμως δεν έχει καθοριστική σημασία, διότι η αστική τάξη διαθέτει και άλλους μηχανισμούς, που εμποδίζουν την ελευθερία συνείδησης.

Εμπόρευμα είναι οτιδήποτε παράγεται με σκοπό να πουληθεί.

Για να πουληθεί ένα εμπόρευμα πρέπει να είναι χρήσιμο στον άνθρωπο, να έχει αξία χρήσης. Η αξία χρήσης με άλλα λόγια είναι η αιτία για να παραχθεί ένα εμπόρευμα. Ότι όμως έχει αξία χρήσης, όπως πχ. ο αέρας που αναπνέουμε, δεν είναι απαραίτητα εμπόρευμα. Η αξία χρήσης του εμπορεύματος δημιουργείται από

τη συγκεκριμένη εργασία που ξοδεύεται για την παραγωγή του (πχ. Η εργασία του μαραγκού, του σιδερά, κλπ)

Κάθε εμπόρευμα, εκτός από την αξία χρήσης έχει και μια δεύτερη ιδιότητα, την ανταλλακτική αξία (ή καθαυτό αξία). Η ανταλλακτική αξία ενός εμπορεύματος καθορίζεται από τον εργάσιμο χρόνο που απαιτείται για την παραγωγή του. Η εργασία που δημιουργεί την ανταλλακτική αξία είναι η αφηρημένη εργασία (ή γενική εργασία).

Στον καπιταλισμό η εργατική δύναμη είναι εμπόρευμα, που πουλάνε στους κεφαλαιοκράτες αυτοί που δεν έχουν στην κατοχή τους μέσα παραγωγής για να μη πεθάνουν από την πείνα.

Στο σοσιαλισμό όμως η εργασία απαλλαγμένη από την εκμετάλλευση γίνεται βαθμιαία άμεσα κοινωνική εργασία. Τότε η εργασία ανεβάζει το βιοτικό επίπεδο όλου του λαού, εξαλείφει την ανεργία και δημιουργεί μια ανώτερη ποιότητα της ζωής στην οποία η εργασία παύει να είναι εμπόρευμα.

Ένοπλη σύγκρουση ανάμεσα σε κοινωνικές τάξεις και ομάδες. Εμφύλιος πόλεμος μπορεί να ξεσπάσει και ανάμεσα σε αντικρουόμενες ομάδες της άρχουσας τάξης Αποτελεί την πιο οξυμένη φάση της ταξικής πάλης.

Εμφύλιοι πόλεμοι ήταν οι εξεγέρσεις των δούλων για την κατάκτηση της ελευθερίας τους, οι αγροτικές εξεγέρσεις στη φεουδαρχία, οι αστικές και οι σοσιαλιστικές επαναστάσεις.

Ο εμφύλιος Πόλεμος 1944-1949 αποτέλεσε κορυφαία στιγμή της ταξικής σύγκρουσης στην Ελλάδα.

Στον αναπτυγμένο καπιταλισμό το κεφάλαιο τοποθετείται σε άλλες χώρες με σκοπό την εξασφάλιση μεγαλύτερου κέρδους από αυτό που θα αποκόμιζε αν έμενε μέσα στα σύνορα της χώρας.

Την εξαγωγή κεφαλαίου πραγματοποιούν κυρίως τα μονοπώλια, μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι και κρατικές επιχειρήσεις.

Η εξαγωγή κεφαλαίου με τη μορφή του εξωτερικού δανεισμού

ανάμεσα στα κράτη διενεργείται με την επιβολή πολιτικών και στρατιωτικών όρων.

Ο εξωτερικός δανεισμός συνδέεται με την ανάδειξη δικτατορικών και άλλων κυβερνήσεων που η πολιτική τους υπηρετεί το κεφάλαιο. Αυτού του είδους οι κυβερνήσεις συγκρούονται με το λαϊκό κίνημα που αντιτίθεται στα συμφέροντα του κεφαλαίου. Επιδιώκουν τη συρρίκνωσή του και αν είναι δυνατό την εξουδετέρωσή του

Με την πλατιά σημασία της λέξης εξέλιξη είναι η ανάπτυξη που πραγματοποιείται στη φύση και στην κοινωνία. Μία κοινωνική εξέλιξη μπορεί να οδηγεί στην πρόοδο αλλά και στην οπισθοδρόμηση.

Κάθε εξέλιξη έχει αρχή και τέλος. Μέσα στην αρχή της εξέλιξης κάνει την εμφάνιση τουκαι το τέλος της. Με τον τερματισμό μιας εξέλιξης ξεκινά ένας νέος κύκλος εξέλιξης. Ο νέος κύκλος

δεν είναι επανάληψη του παλιού. Ο νέος κύκλος έχει μέσα του κάποιες ιδιομορφίες από τον παλιό, αλλά δεν είναι ίδιος με τον παλιό. Η πορεία της εξέλιξης δεν είναι κυκλική, είναι σπειροειδής.

Στα κοινωνικά συστήματα εξέλιξη είναι η διαδικασία κίνησης από μια κατώτερη κατάσταση (παλιό) σε μια ανώτερη (καινούργιο ). Η εξέλιξη αυτή έχει νομοτελειακό χαρακτήρα. Κάθε νέος κύκλος έχει ποσοτικές διαφορές σε σχέση με τον προηγούμενο. Όταν οι ποσοτικές αλλαγές φτάσουν στο σημείο να εμφανιστεί μια ποιοτική αλλαγή τότε έχουμε κοινωνική επανάσταση

Σε κάποια φάση της συνεχούς εξέλιξης της κοινωνίας πραγματοποιείται μια γρήγορη ποιοτική αλλαγή, μια επαναστατική αλλαγή. Οι βαθμιαίες ποσοτικές αλλαγές που συντελούνται μέχρι εκείνη τη στιγμή διακόπτονται από μια απότομη αλλαγή, την επανάσταση.

Η επανάσταση δεν πραγματοποιείται αυθαίρετα παρά μόνο όταν

οι αντιθέσεις που συσσωρεύτηκαν στην παλαιά κατάσταση έχουν φτάσει σε μια ανώτερη βαθμίδα έντασης και δεν μπορούν να ξεπεραστούν οριστικά, παρά μόνο με μετάβαση σε ένα ποιοτικά ανώτερο επίπεδο.

Η επανάσταση έχει νομοτελειακό χαρακτήρα και πραγματοποιείται με τη συνειδητή δράση των ανθρώπων. Η επιτυχία της εξαρτάται από την ωρίμανση των αντικειμενικών και των υποκειμενικών συνθηκών μέσα στις οποίες εξελίσσεται.

Οι αναθεωρητές του Μαρξισμού και οι οπορτουνιστές αρνούνται τον αντικειμενικό χαρακτήρα της επανάστασης θεωρώντας ότι η μετάβαση της κοινωνίας σε ένα ανώτερο ποιοτικά επίπεδο μπορεί να γίνει βαθμιαία. Αντίθετα, οι αριστεριστές θεωρούν ότι η επανάσταση μπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγμή, αρκεί να ξεκινήσει από μια μικρή ομάδα επαναστατών.

Είναι η μετάβαση της κοινωνίας από μια βαθμίδα σε μια νέα ποιοτικά ανώτερη βαθμίδα. Σαν πρώτη κοινωνική αλλαγή αυτού του είδους θεωρείται η μετάβαση από την πρωτόγονη πατριαρχική κοινωνία στη δουλοκτητική. Η επόμενη επαναστατική αλλαγή είναι η μετάβαση από τη δουλοκτητική κοινωνία στη φεουδαρχία. Η τρίτη κοινωνική επανάσταση είναι η μετάβαση από τη φεουδαρχία στον καπιταλισμό.

Τέταρτη και τελευταία κοινωνική επανάσταση είναι η σοσιαλιστική, η οποία διαφέρει ποιοτικά από όλες τις προηγούμενες διότι οι τρεις πρώτες κοινωνικές επαναστάσεις είχαν ένα κοινό βασικό χαρακτηριστικό: το παλιό εκμεταλλευτικό κοινωνικό σύστημα το αντικαθιστούσε ένα νέο, επίσης εκμεταλλευτικό. Στις τρεις αυτές κοινωνικές επαναστάσεις ο λαός επαναστατούσε για λογαριασμό μιας νέας άρχουσας τάξης και όχι για να καταλάβει ο ίδιος την εξουσία.

Στην τέταρτη και τελευταία η κοινωνική αλλαγή, η μετάβαση από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό εξασφαλίζει την κατάργηση κάθε μορφής εκμετάλλευσης. Τα μέσα παραγωγής κοινωνικοποιούνται και λειτουργούν προς όφελος όλης της κοινωνίας.

Στο σοσιαλισμό, που δεν υπάρχουν ανταγωνιστικές τάξεις εξακολουθούν να υπάρχουν αντιθέσεις αλλά αυτές δεν έχουν ανταγωνιστικό χαρακτήρα. Για το λόγο αυτό η μετάβαση από το σοσιαλισμό στον κομμουνισμό πραγματοποιείται εξελικτικά, από το σύνολο της κοινωνίας.

Ο Επιστημονικός Κομμουνισμός αποκαλύπτει τους αντικειμενικούς νόμους που διέπουν την εξέλιξη της κοινωνίας την αναπόφευκτη κατάργηση του καπιταλιστικού συστήματος μέσα από την ταξική πάλη.

Σε οργανικό συνδυασμό με τη μαρξιστική φιλοσοφία και την πολιτική οικονομία αναδεικνύει την κοσμοϊστορική αποστολή της εργατικής τάξης, που θα ανατρέψει

αναπόφευκτα τον καπιταλισμό σε συμμαχία με τις άλλες καταπιεζόμενες κοινωνικές τάξεις.

Ο Μαρξ και ο Ένγκελς διατύπωσαν τη θεωρία του επιστημονικού κομμουνισμού και ο Λένιν την ανέπτυξε στις νέες συνθήκες. Ο Επιστημονικός κομμουνισμός έχει οικουμενικό χαρακτήρα γενικεύει την πείρα του επαναστατικού κινήματος και την αξιοποιεί για το πέρασμα στην αταξική κοινωνία, το σοσιαλισμό-κομμουνισμό.

Εργασία είναι η διαδικασία κατά την οποία ο άνθρωπος με τη δράση του παρεμβαίνει στη φύση διευκολύνοντας, ρυθμίζοντας και ελέγχοντας την ανταλλαγή ύλης ανάμεσα σ αυτόν και τη φύση. Αλλάζοντας τη φύση ο άνθρωπος αλλάξει και τον εαυτό του. Προσαρμόζει στις ανάγκες του τα αντικείμενα της φύσης.

Για να υπάρξει εργασία πρέπει να υπάρχει η σκόπιμη δράση του

ανθρώπου, το αντικείμενο της εργασίας και το εργαλείο που θα χρησιμοποιηθεί από τον άνθρωπο.

Η εργασία είναι ο πρώτος όρος ύπαρξης του ανθρώπου, δηλαδή η εργασία δημιούργησε τον ίδιο τον άνθρωπο.

Στις ταξικές ανταγωνιστικές κοινωνίες η εργασία του ανθρώπου γνώρισε άγρια εκμετάλλευση. Στην καπιταλιστική παραγωγή υπάρχουν δύο πλευρές εργασίας μέσα στο εμπόρευμα: Η αφηρημένη και η συγκεκριμένη.

Η αφηρημένη εργασία εμφανίζεται σαν δαπάνη ανθρώπινης εργατικής δύναμης (πνευματικής, μυικής, κλπ).

Η συγκεκριμένη εργασία είναι η εργασία που ξοδεύεται με συγκεκριμένη μορφή. (ξυλουργού, σιδηρουργού κλπ) και δημιουργεί την αξία χρήσης του εμπορεύματος.

Στον καπιταλισμό είναι η τάξη των παραγωγών, που δεν έχουν στην ιδιοκτησία τους μέσα παραγωγής και για να συντηρήσουν τους εαυτούς τους και τις οικογένειές τους πουλάνε τη σωματική και πνευματική εργατική τους δύναμη στο κεφάλαιο. . Με την ανάπτυξη των σύγχρονων μεθόδων παραγωγής αυξάνεται το τμήμα

της εργατικής τάξης που εργάζεται κυρίως ή εξ ολοκλήρου πνευματικά.

Το πνευματικό επίπεδό της εργατικής τάξης συνεχώς βελτιώνεται. Εκατομμύρια άτομα που ανήκουν στην εργατική τάξη αποκτούν γνώσεις Πανεπιστημιακού επιπέδου. Η απόκτηση ανώτερης εκπαίδευσης και εξειδικευμένων δεξιοτήτων δεν σημαίνει αλλαγή τάξης, διότι ο ταξικός διαχωρισμός της κοινωνίας αντικειμενικά γίνεται με κριτήριο την ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής. Όπως ο  καπιταλιστής μπορεί κάλλιστα να είναι μορφωμένος ή αμόρφωτος, το ίδιο και ο εργάτης. Στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες η εργατική τάξη αποτελεί περίπου τα 4/5 του λαού.

Η εργατική τάξη αποτελεί την κινητήρια δύναμη της κοινωνικής εξέλιξης και είναι η τάξη που ηγείται στην αντικατάσταση του καπιταλισμού από το σοσιαλισμό-κομμουνισμό. Με την επαναστατική της δράση ανατρέπει την κυριαρχία του κεφαλαίου, εγκαθιδρύει τη δική της εξουσία, καταργεί την καπιταλιστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και την κάθε μορφής εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο

Η κοινωνική επανάσταση, η μετάβαση από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό χαρακτηρίζεται από γενικές νομοτέλειες. Σε πολλές χώρες οι αναθεωρητές του Μαρξισμού-Λενινισμού αρνούνται αυτές τις νομοτέλειες και απολυτοποιούν τις ιδιομορφίες των χωρών τους. Αναπτύσσουν θεωρίες και πρακτικές με βάση τις οποίες τα κομμουνιστικά και εργατικά κόμματα αντιπαρατέθηκαν στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης στο

δεύτερο μισό του 20ου αιώνα.

Στην πολιτική φιλολογία ο Ευρωκομμουνισμός επιστέγαζε τις αναθεωρητικές και οπορτουνιστικές στρατηγικές και τακτικές. Οι θεωρίες του Ευρωκομμουνισμού είναι επανάληψη των αναθεωρητικών θέσεων του λεγόμενου “τρίτου δρόμου” προς το σοσιαλισμό, που στην ουσία αποτελούν άρνηση της μαρξιστικής θεωρίας και του επαναστατικού κομμουνισμού.

Ο Ευρωκομμουνισμός εκτός από τη ζημιά που προκάλεσε σε κάθε χώρα που υιοθετήθηκε, υπέσκαψε και την ενότητα του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος και συνέβαλε στην ανατροπή των σοσιαλιστικών καθεστώτων στην ΕΣΣΔ και στις άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης

Ανώτερη μορφή κίνησης της ύλης, που έχει μια σειρά από βασικά γνωρίσματα. Χαρακτηρίζεται από τη διαρκή ανταλλαγή της ύλης με την εξωτερική φύση που την περιβάλλει. Κατά την ανταλλαγή της ύλης καταστρέφονται και αναδημιουργούνται

δομές της ύλης.

Η φιλοσοφική ερμηνεία της ζωής, με βάση τον διαλεκτικό και ιστορικό υλισμό, έχει σπουδαία μεθοδολογική σημασία, τόσο για τη μελέτη των γνωστών ζητημάτων της επιστήμης, όσο και για εκείνα τα ζητήματα, που δεν έχει ακόμα ανακαλύψει η επιστήμη

Είναι η συμπεριφορά σύμφωνα με ορισμένους κοινωνικούς κανόνες, που αφορούν όλους τους ανθρώπους, χωρίς εξαίρεση και έχουν τη μορφή ενός απρόσωπου χρέους. Αυτοί οι κοινωνικοί κανόνες, δεν είναι ουρανοκατέβατοι. Αποτελούν μία από τις μορφές εκδήλωσης της κοινωνικής συνείδησης, που ρυθμίζει τη συμπεριφορά μας και με μια λέξη ονομάζονται ηθική. Συνιστούν τους θεσμούς,

που εκφράζουν και εξυπηρετούν την κοινωνική αναγκαιότητα.

Η ηθική αποτελεί τους γενικά αναγνωρισμένους κανόνες που ενισχύονται με τη δύναμη του μαζικού παραδείγματος και ρυθμίζουν τη συμπεριφορά των ανθρώπων. Οι ηθικές αντιλήψεις εμφανίστηκαν στα πρώτα στάδια διαμόρφωσης της κοινωνίας . Στην πορεία όμως του μετασχηματισμού της κοινωνίας αναπτύσσονται και αλλάζουν.

Σε κάθε ιστορική περίοδο η ηθική διέπεται από τις δικές της αρχές, κανόνες και ιδανικά. Στις ανταγωνιστικές κοινωνίες η ηθική έχει αναπόφευκτα ταξικό χαρακτήρα, που αντανακλά την ταξική πάλη που διεξάγεται. Επικυρώνει τις υφιστάμενες κοινωνικές σχέσεις και τα συμφέροντα της άρχουσας εκμεταλλεύτριας τάξης.

Ταυτόχρονα η καταπιεσμένη τάξη διαμορφώνει μια ηθική που αναιρεί αυτήν που υπάρχει και αποτελεί τη βάση για τη διαμόρφωση της ηθικής της μέλλουσας κοινωνίας. Στον καπιταλισμό η εργατική τάξη διαμορφώνει μια ουσιαστικά διαφορετική και ανώτερη ηθική από αυτήν που έχει διαμορφώσει η αστική τάξη στα πλαίσια της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.

Η νέα αυτή ηθική που συγκρούεται με την ηθική του καπιταλισμού, στην αρχή εμφανίζεται σαν ηθική του προλεταριάτου, αυτών δηλαδή που δεν έχουν ατομική ιδιοκτησία στα μεγάλα μέσα παραγωγής. Η προλεταριακή ηθική περιλαμβάνει μέσα της ηθικούς κανόνες που διαμορφώνονται μέσα στην ταξική πάλη, όπως είναι η συλλογικότητα, η ταξική αλληλεγγύη και ο διεθνισμός.

Μετά την νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης η προλεταριακή ηθική γίνεται ηθική της σοσιαλιστικής κοινωνίας μέχρι να πάρει στην κομμουνιστική κοινωνία τη μορφή της πανανθρώπινης ηθικής.

Ο άνθρωπος άρχισε να αποκτά τις γνώσεις που ήταν απαραίτητες στη ζωή του με την πρακτική του δραστηριότητα. Στη συνέχεια τακτοποιώντας αυτές τις γνώσεις που συσσωρεύονταν στο μυαλό του, δημιούργησε γενικευμένες γνώσεις. Το σύστημα των γενικευμένων γνώσεων και των ερμηνειών που δημιούργησε στο μυαλό του για τις διάφορες πλευρές της πραγματικότητας αποτελούν αυτό που ονομάζουμε σήμερα θεωρία.

Η θεωρία διαφέρει από την πράξη διότι η θεωρία είναι η αντανάκλαση της πραγματικότητας. Ταυτόχρονα όμως συνδέεται άμεσα με την πράξη, η οποία βάζει διαρκώς νέα καθήκοντα στη γνώση.

Μεγάλη σημασία για τον άνθρωπο έχουν οι κοινωνικές θεωρίες, που μπορούν είτε να φρενάρουν είτε να προωθήσουν την επιστημονική γνώση.

Η επιστημονική θεωρία για τους νόμους εξέλιξης της κοινωνίας εμφανίστηκε στον 19ο αιώνα με το μαρξισμό. Η μαρξιστική θεωρία έχει μεγάλη σημασία για την κοινωνική πρόοδο και αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για τον επαναστατικό μετασχηματισμό της κοινωνίας.

Η θεωρία όσο και η πράξη είναι βασικές φιλοσοφικές έννοιες, που σχετίζονται με τη γνώση της φύσης και της κοινωνίας.

Η θεωρία είναι η γενικευμένη γνώση και ερμηνεία του αντικειμενικού κόσμου.

Η πράξη είναι η δράση των ανθρώπων που εξελίσσει την κοινωνία και την οδηγεί σε ανώτερες βαθμίδες. Η θεωρία και η πράξη αποτελούν

μια αδιάρρηκτη ενότητα και η μια επιδρά διαρκώς πάνω στην άλλη.

Στην πρωτόγονη εποχή η θεωρία και η πράξη αποτελούσαν την ενιαία και αδιαίρετη “κοινή συνείδηση”. Όταν όμως η εργασία ξεχώρισε σε πνευματική και σωματική η θεωρία και η πράξη άρχισαν να αυτονομούνται και να κινούνται σε διαφορετικές κοινωνικές κατευθύνσεις. Ποτέ όμως δεν έπαψαν να αλληλοεξαρτώνται και να αλληλοεπηρεάζονται.

Ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής δημιούργησε τις αντικειμενικές προϋποθέσεις για το ξεπέρασμα της διάστασης ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη. Ο επαναστατικός αγώνας για την κατάργηση του καπιταλιστικού συστήματος συνδέεται με την επιστημονικά τεκμηριωμένη θεωρία του μαρξισμού στην πορεία προς τον κομμουνισμό.

Η απελευθέρωση της εργασίας και η εξάλειψη της διάκρισής της σε πνευματική και σωματική θα οδηγήσει στην εξαφάνιση των συνθηκών που οδήγησαν στη διάσταση και στην αντιπαράθεση θεωρίας και πράξης.

Ο χαρακτηρισμός “ελίτ” έχει γαλλική προέλευση και σημαίνει το εκλεκτό, το καλύτερο. Στην κοινωνιολογία σημαίνει την αφρόκρεμα, την αριστοκρατία.

Σύμφωνα με τη θεωρία, οι ελίτ βρίσκονται στον αντίποδα των λαϊκών μαζών, οι οποίες, καθώς θεωρούνται άβουλες και ανίκανες για κοινωνική εξέλιξη, έχουν ανάγκη από τις ελίτ για να καθοδηγούνται.

Η βάση της θεωρίας της ελίτ είναι

ο ιδεαλισμός, η άρνηση της ύπαρξης των αντικειμενικών νόμων που κινούν την ιστορία και η άποψη ότι η συνείδηση καθορίζει το κοινωνικό είναι και όχι το αντίστροφο. Στον καπιταλισμό η θεωρία της ελίτ διαφοροποιείται ανάλογα με το αν εκφράζει φιλελεύθερες, σοσιαλδημοκρατικές ή αναθεωρητικές απόψεις Αποκτά χαρακτήρα τροχοπέδης θεωρώντας κάθε επαναστατική ενέργεια των μαζών σαν άναρχη συμπεριφορά όχλου, που προσπαθεί να επιβάλει το νόμο της ζούγκλας. Μέσα από αυτή τη θεωρία εκφράζονται ρατσιστικές και ναζιστικές απόψεις.

Σύνολο φιλοσοφικών θεωριών, που υποστηρίζουν ότι πρωταρχικό στοιχείο του κόσμου είναι το πνεύμα και η ύλη παράγεται από το πνεύμα..

Ενώ οι ιδεαλιστικές θεωρίες εμφανίστηκαν πριν δυόμισι χιλιετίες ο όρος ιδεαλισμός άρχισε να χρησιμοποιείται μόλις τον 18ο αιώνα.

Υπάρχουν δύο βασικές μορφές του ιδεαλισμού, ο αντικειμενικός και

ο υποκειμενικός.

Ο αντικειμενικός ιδεαλισμός υποστηρίζει ότι το πνεύμα υπάρχει έξω και ανεξάρτητα από τον άνθρωπο και την ανθρώπινη συνείδηση. Μεγάλοι εκπρόσωποι του αντικειμενικού ιδεαλισμού ήταν οι Πλάτωνας, Πλωτίνος, Λάιμπνιτς, Σέλινγκ και Χέγκελ

Ο υποκειμενικός ιδεαλισμός, αρνείται την ύπαρξη οποιασδήποτε πραγματικότητας έξω από τη συνείδηση του υποκειμένου. Μεγάλοι εκπρόσωποι του υποκειμενικού ιδεαλισμού ήταν οι Μπέρκλεϊ, Χιουμ και Φίχτε.

Σύστημα ιδεών και αντιλήψεων με βάση τις οποίες συνειδητοποιούμε και αξιολογούμε τις σχέσεις των ανθρώπων προς την πραγματικότητα.

Στις ταξικές κοινωνίες η ιδεολογία έχει ταξικά χαρακτηριστικά, δηλαδή έχει συντηρητική, αντιδραστική κατεύθυνση ή επαναστατική.

Η ιδεολογία έχει σχετική ανεξαρτησία και επιδρά στην κοινωνία, επιταχύνοντας ή φρενάροντας τη εξέλιξή της. Από τη φύση της έχει κομματικό χαρακτήρα, εκφράζοντας τα συμφέροντα μιας τάξης κατά την εξέλιξη της κοινωνίας.

Ιδιοκτησία είναι το να παίρνεις στην κατοχή σου υλικά αγαθά. Οι διάφορες μορφές ιδιοκτησίας υπαγορεύονται από το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας.

Τα αγαθά ατομικής χρήσης είναι εκείνα που έχει στην ιδιοκτησία του ο καθένας για να καλύψει τις προσωπικές του ανάγκες. Τα μέσα παραγωγής είναι εκείνα που απαιτούνται για την

παραγωγή άλλων αγαθών.

• Στο καπιταλισμό οι κεφαλαιοκράτες (οι καπιταλιστές) έχουν στην ιδιοκτησία τους τα μέσα παραγωγής των εμπορευμάτων. Όσοι δεν έχουν στην κατοχή τους μέσα παραγωγής πουλάνε την εργατική τους δύναμη στους κεφαλαιοκράτες για να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους.
• Στο σοσιαλισμό τα μέσα παραγωγής αποτελούν κοινωνική ιδιοκτησία. Σ΄ αυτή τη βάση, δηλαδή με την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής καταργείται η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και βαθμιαία αναβαθμίζεται η ποιότητα ζωής. Η αύξηση της κοινωνικής ιδιοκτησίας και του λαϊκού πλούτου αυξάνει ποσοτικά και ποιοτικά τα είδη που χρησιμοποιούνται για την ικανοποίηση των προσωπικών αναγκών.

Είναι το τελευταίο στάδιο ανάπτυξης του καπιταλισμού, όπου το μονοπωλιακό κεφάλαιο επιβάλλει την κυριαρχία του στην οικονομία, την πολιτική και την ιδεολογία.

Το τραπεζικό και βιομηχανικό κεφάλαιο σχηματίζουν το χρηματιστικό κεφάλαιο. Δημιουργούνται πολυεθνικές μονοπωλιακές ενώσεις, που διαρκώς ξαναμοιράζουν τον κόσμο ανάλογα με τα συμφέροντα

και τη δύναμή τους.

Στη φάση του ιμπεριαλισμού η δράση των νόμων της καπιταλιστικής ανάπτυξης πραγματοποιείται με ολοένα και μεγαλύτερη οξύτητα. Στην οικονομία και την πολιτική δρα ο νόμος της ανισόμετρης ανάπτυξης, που ανακάλυψε ο Β. Ι. Λένιν. Η οικονομία στρατιωτικοποιείται και η επίλυση των οικονομικών διαφορών ανάμεσα στα κράτη πραγματοποιείται με πολέμους.

Στον ιμπεριαλισμό, ταυτόχρονα με τις υλικές προϋποθέσεις ωριμάζουν και οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες για την αντικατάσταση του καπιταλισμού από το σοσιαλισμό.

Στις διάφορες ιστορικές περιόδους η ισότητα είχε διαφορετικό περιεχόμενο και ερμηνείες. Φραστικά είναι η εξασφάλιση ίσων όρων και δυνατοτήτων σε όλα τα μέλη της κοινωνίας για την ανάπτυξη των ικανοτήτων και την ικανοποίηση των αναγκών τους.

Στο καπιταλιστικό σύστημα η ισότητα αποτελεί την τυπική και νομική ισότητα των εκμεταλλευτών, που κατέχουν τα μεγάλα μέσα παραγωγής και των εκμεταλλευομένων που αποτελούν τη συντριπτική

πλειοψηφία της κοινωνίας. Αυτού του είδους η ισότητα εξαπατά με το χειρότερο τρόπο τις καταπιεζόμενες μάζες. Κάτι αντίστοιχο συνέβαινε και στις προηγούμενες εκμεταλλευτικές κοινωνίες, τη δουλοκτητική και τη φεουδαρχική.

Στον καπιταλισμό η ισότητα μπροστά στο νόμο δεν εδράζεται στην κοινωνική ισότητα των ανθρώπων. Ουσιαστική ισότητα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την κατάργηση των τάξεων, χωρίς την κατάργηση της τάξης των εκμεταλλευτών. Η αστική ισότητα είναι μια κούφια έννοια, διότι η τάξη που τη θεσπίζει στηρίζει την εξουσία της ακριβώς στις ανισότιμες σχέσεις εκμεταλλευτών και εκμεταλλευομένων.

Η βελτίωση της κοινωνικής ισότητας με μεταρρυθμίσεις και διοικητικά μέσα χωρίς την κατάργηση των σχέσεων ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής είναι αδύνατη. Προπαγανδίζεται από την αστική τάξη για να δημιουργεί αυταπάτες στο λαό, ώστε να αφήνει στο απυρόβλητο την εξουσία της.

Η Κομμουνιστική ισότητα έχει ανώτερο περιεχόμενο: Όλοι οι οι άνθρωποι έχουν ίση θέση στα μέσα παραγωγής, ίσους όρους εργασίας και κατανομής του πλούτου, ίσων δικαιωμάτων μέσα στο κοινωνικό σύστημα, όπου ο καθένας προσφέρει σύμφωνα με τις ικανότητές του και αμείβεται ανάλογα με της ανάγκες του.

Αποτελεί εκχυδαϊσμό της κομμουνιστικής ισότητας η ισοπεδωτική, η μηχανική και απόλυτη εξίσωση όλων των μελών της κοινωνίας από την άποψη της περιουσιακής τους κατάστασης και της κατανομής των αγαθών. Αποτελεί αισχρή προπαγάνδα η άποψη ότι η κοινωνική ισότητα οδηγεί στην κατάπνιξη της προσωπικότητας και στην εξίσωση των ικανοτήτων και των αναγκών όλων των μελών της κοινωνίας.

Η ισότητα στον κομμουνισμό δεν έχει καμιά σχέση με τον εξισωτισμό. Αντίθετα αποτελεί εγγύηση παροχής όλων των δυνατοτήτων που απαιτούνται για την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του κάθε μέλους της κοινωνίας. Ακριβώς αυτή η κοινωνική ισότητα, εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα ολοκλήρωσης της ατομικότητας κάθε ανθρώπου, οδηγεί στην αλματώδη ανάπτυξη του συνόλου της κοινωνίας.

Είναι η διαδικασία εξέλιξης της φύσης και της κοινωνίας. Η επιστήμη της ιστορίας (σύνολο των κοινωνικών επιστημών) μελετά το παρελθόν της ανθρωπότητας και ερευνά τα στοιχεία, τα γεγονότα και τις διεργασίες της. Έχει στόχο τον καθορισμό των νομοτελειών της ιστορικής εξέλιξης.

Τα έργα του Ηρόδοτου και του Θουκυδίδη αποτέλεσαν σημαντικό σταθμό στην εξέλιξη της ιστορίας. Οι ιστορικές

αντιλήψεις στο Μεσαίωνα συνδέονται στενά με την θρησκευτική κοσμοθεωρία και ξεπεράστηκαν το 18ο και 19ο αιώνα από τους αστούς ιστορικούς.

Η ιστορία όταν στηρίχθηκε στις αρχές του διαλεκτικού υλισμού έγινε πραγματική επιστήμη. Τμήματά της αποτελούν οι ιστορία της πρωτόγονης κοινωνίας, της αρχαίας, της μεσαιωνικής, της νεώτερης και της σύγχρονης

Σημαντικό μέρος της Μαρξιστικής-Λενινιστικής φιλοσοφίας. Αφορά την εξέλιξη της κοινωνίας σαν ολοκληρωμένο και αναπτυσσόμενο κοινωνικό σύστημα.

Ο ιστορικός υλισμός είναι ταυτόχρονα η μεθοδολογία για τη γνώση της κοινωνίας. Αποτελεί οργανική ενότητα με το διαλεκτικό υλισμό και επαναστατική ανατροπή όλων των ιδεαλιστικών θεωριών, της

βουλησιαρχίας και της μοιρολατρίας, που κυριαρχούν στην κοινωνία.

Αναγνωρίζει σαν πρωταρχικό στοιχείο το Είναι και σαν δευτερεύον αλλά δραστήριο στοιχείο τη Συνείδηση. Θεωρεί ότι οι εργαζόμενες μάζες δημιουργούν την ιστορία με κινητήρια αιτία της υλικές συνθήκες της κοινωνικής παραγωγής.

Με τη μεταβολή των συνθηκών παραγωγής η πρωτόγονη κοινωνία έδωσε τη θέση της σε ταξικά κοινωνικά συστήματα, το δουλοκτητικό, το φεουδαρχικό και το καπιταλιστικό. Ο καπιταλισμός είναι το τελευταίο εκμεταλλευτικό σύστημα, διότι κατά την ανάπτυξή του αποκαλύφθηκε ότι οι τρεις αυτές ανταγωνιστικές βαθμίδες έχουν κινητήρια δύναμη την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Η ιστορική αποστολή της εργατικής τάξης είναι μαζί με την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος να καταργηθεί κάθε είδους εκμετάλλευση.

Το διάδοχο κοινωνικό σύστημα, ο σοσιαλισμός-κομμουνισμός αποτελεί ένα ποιοτικά διαφορετικό κοινωνικό σύστημα, που κατά την ανάπτυξή του καταργεί κάθε είδους εκμετάλλευση και οδηγεί και τις άλλες εκμεταλλευόμενες τάξεις στην κοινωνική απελευθέρωση. Πρωτοποριακό ρόλο στην καθοδήγηση της ταξικής πάλης είναι το κομμουνιστικό κόμμα στην κάθε χώρα.

Κοινωνικό σύστημα, που η οικονομία του έχει βάση την ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής.

Δύο είναι οι κύριες κοινωνικές τάξεις στον καπιταλισμό: Το κεφάλαιο και η εργατική τάξη. Το κεφάλαιο εκμεταλλεύεται τη μισθωτή εργασία της εργατικής τάξης. Στο σύστημα αυτό η εργατική δύναμη είναι εμπόρευμα, το οποίο χρησιμοποιεί το κεφάλαιο για να παράγει υπεραξία. Το κεφάλαιο ιδιοποιείται την υπεραξία, που εμφανίζεται με τη μορφή κέρδους από την εκμετάλλευση της μισθωτής εργασίας.

Στον καπιταλισμό το κέρδος είναι το αποτέλεσμα της εκμετάλλευσης της εργασίας των μισθωτών εργατών, το πλεόνασμα πάνω στα έξοδα παραγωγής. Είναι η μορφή εμφάνισης της υπεραξίας, που ιδιοποιείται ο καπιταλιστής.

Το κέρδος είναι το αποτέλεσμα της οικονομικής δραστηριότητας των επιχειρήσεων και αποτελεί το σκοπό, το κίνητρο της καπιταλιστικής παραγωγής.

Βασική έννοια του καπιταλιστικού συστήματος, που εμφανίστηκε όταν οι άμεσοι παραγωγοί καταστράφηκαν από τους καπιταλιστές επιχειρηματίες με τη βίαιη στέρηση της ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής τους και η εργατική δύναμη έγινε εμπόρευμα.

Το κεφάλαιο είναι η αξία που παράγει υπεραξία: Οι ιδιοκτήτες του κεφαλαίου (κεφαλαιοκράτες), αφού

αγοράσουν εμπορεύματα, εργατική δύναμη και μέσα παραγωγής, παράγουν νέα εμπορεύματα. Με την πώληση αυτών των εμπορευμάτων ιδιοποιούνται περισσότερη αξία από αυτή που είχαν καταβάλει.

Ο μαρξισμός εξετάζει το κεφάλαιο όχι σαν πράγμα, αλλά σαν κοινωνικές σχέσεις παραγωγής ανάμεσα στους ανθρώπους.

Κοινωνική εργασία είναι η αναγκαία εργασία για την παραγωγή σε μια δεδομένη κοινωνική κατάσταση, κάτω από ορισμένους μέσους κοινωνικούς όρους παραγωγής, με μια δεδομένη μέση κοινωνική εντατικοποίηση και με μια μέση επιδεξιότητα της εργασίας που χρησιμοποιήθηκε.

Η κοινωνική εργασία για την παραγωγή ενός εμπορεύματος διαφέρει

από την εργασία που ξοδεύεται για την παραγωγή ενός συγκεκριμένου εμπορεύματος.

Όσο μεγαλύτερη είναι η ενσωματωμένη κοινωνική εργασία σε ένα εμπόρευμα τόσο μεγαλύτερη είναι η αξία του. Αυτό δεν ισχύει για την εργασία που δαπανήθηκε για την κατασκευή ενός συγκεκριμένου εμπορεύματος, διότι αν αυτό ίσχυε τότε όσο πιο τεμπέλικα θα δούλευε ένας εργάτης τόσο πιο μεγάλη αξία θα δημιουργούσε.

Είναι οι ιδέες, η ηθική, η θρησκεία, οι αντιλήψεις και άλλες μορφές της συνείδησης. Αποτελεί το δευτερεύον στοιχεί της κοινωνικής ζωής και εξαρτάται από την υλική βάση της κοινωνίας, το Κοινωνικό Είναι. Αντανακλά τις αλλαγές που πραγματοποιούνται στην υλική βάση.

Στις ταξικές κοινωνίες αντανακλά τις ταξικές σχέσεις που επικρατούν. Οι αλλαγές που πραγματοποιούνται στις σχέσεις παραγωγής δεν προκαλούν αυτόματα ακαριαίες αλλαγές στην κοινωνική συνείδηση. Οι παλιές ιδέες δίνουν τη θέση τους στις νέες μέσα από μία συνεχή πάλη.

Η κοινωνική ζωή έχει δύο πλευρές, την υλική και την πνευματική, που η μία εξαρτάται από την άλλη. Η υλική πλευρά της κοινωνικής ζωή ονομάζεται κοινωνικό είναι και περιλαμβάνει τα υλικά αγαθά και τις σχέσεις που δημιουργούν οι άνθρωποι κατά την παραγωγική διαδικασία.

Το κοινωνικό είναι σχετίζεται με την κοινωνική συνείδηση, που είναι η πνευματική πλευρά

της κοινωνικής ζωής.

Πρωτεύοντα ρόλο στη σχέση ανάμεσα στο κοινωνικό είναι και την κοινωνική συνείδηση παίζει το κοινωνικό είναι. Η ζωή δηλαδή καθορίζει τη συνείδηση και όχι το αντίστροφο. Η διαδικασία όμως αυτή δεν συντελείται προς μία κατεύθυνση. Η κοινωνική συνείδηση με τη σειρά της επιδρά πάνω στην ύλη και την μεταμορφώνει.

Η σχέση ανάμεσα στο κοινωνικό είναι και την κοινωνική συνείδηση έχει μεγάλη μεθοδολογική σημασία διότι βοηθάει στο να μπαίνουν σε επιστημονική βάση και να λύνονται πρακτικά τα προβλήματα της κοινωνικής ζωής.

Από την εμφάνιση του καπιταλισμού άρχισαν να δημιουργούνται πολιτικές οργανώσεις, που εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα των κοινωνικών τάξεων. Σ΄ αυτές συμμετέχουν οι πιο δραστήριοι εκπρόσωποι των τάξεων. Σε κάθε κοινωνική τάξη μπορεί να εμφανισθούν περισσότερα από ένα κόμματα, που εκφράζουν τα διαφορετικά συμφέροντα των ομάδων που ανήκουν στην τάξη αυτή.

Η κυρίαρχη τάξη στον καπιταλισμό, δηλαδή η αστική τάξη, συνήθως εκπροσωπείται

από δύο τουλάχιστον κόμματα. Τα αστικά αυτά κόμματα χρηματοδοτούνται φανερά ή κρυφά από την αστική τάξη και εκπροσωπούν τα διαφορετικά συμφέροντα ομάδων της. Μέσα στα αστικά κόμματα μπορεί να υπάρχουν και εκπρόσωποι άλλων μικροαστικών τάξεων, όπως για παράδειγμα της αγροτικής τάξης, των αυτοαπασχολουμένων κ.α., Ο πολυκομματισμός αυτός προβάλλεται στο λαό σαν επιχείρημα και του δημιουργεί την εντύπωση ότι έχει τη δυνατότητα πολλαπλών επιλογών.

Η πολιτική συμπεριφορά των μικροαστικών κομμάτων εκφράζει από τη μια μεριά την εξοντωτική πίεση που δέχονται τα μικροαστικά στρώματα από την αστική τάξη κι από την άλλη στην αυταπάτη ότι μπορούν κι αυτά να γίνουν μια μέρα άρχουσα τάξη. Ο διπλός αυτός χαρακτήρας των μικροαστικών κομμάτων μπορεί να δημιουργήσει κόμματα φασιστικού χαρακτήρα με καταστροφικές συνέπειες για το λαό.

Η εργατική τάξη έχει το δικό της κόμμα, το Κομμουνιστικό Κόμμα, που εκφράζει τα συμφέροντά της. Ένα μέρος όμως της εργατικής τάξης εξαγοράζεται από την αστική τάξη. Εκφράζοντας την εργατική αριστοκρατία δημιουργεί ρεφορμιστικά κόμματα και χρησιμοποιώντας ψευτοσοσιαλιστικά συνθήματα αποπροσανατολίζει και αδρανοποιεί την εργατική τάξη.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα, έχοντας σαν ιδεολογία και οδηγό δράσης το Μαρξισμό-Λενινισμό γίνεται κόμμα νέου τύπου και διαφέρει ριζικά από τα ρεφορμιστικά κόμματα. Αγωνίζεται για να κατακτήσει την εξουσία η εργατική τάξη.

Το κοινωνικό σύστημα που θα αντικαταστήσει τον καπιταλισμό. Ο επαναστατικός μετασχηματισμός της κοινωνίας από καπιταλιστική σε κομμουνιστική πραγματοποιείται σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση το σοσιαλισμό, ισχύει η αρχή “από τον καθένα ανάλογα με τις ικανότητές του και στον καθένα ανάλογα με την εργασία του”. Στη δεύτερη φάση, τον κομμουνισμό ισχύει η αρχή “από τον καθένα ανάλογα με τις ικανότητές του και στον καθένα

ανάλογα με τις ανάγκες του”.

Οι θεμελιωτές του Μαρξισμού αποκάλυψαν τους νόμους κατάργησης του καπιταλισμού και απέδειξαν την ιστορική αναγκαιότητα αντικατάστασής του από τον κομμουνισμό.

Η μετάβαση από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό πραγματοποιείται μόνο επαναστατικά και οι αναγκαίες υλικές συνθήκες γι αυτή τη μετάβαση είναι ώριμες.

Η μετάβαση από το σοσιαλισμό στον κομμουνισμό πραγματοποιείται εξελικτικά, χωρίς πολιτική επανάσταση. Η διαμόρφωση της συνείδησης των ανθρώπων στην κομμουνιστική κοινωνία διαπλάθεται στην κατεύθυνση της δημιουργίας μιας προσωπικότητας υψηλής πνευματικής στάθμης απαλλαγμένης από τις επιβιώσεις του παρελθόντος.

Ο νέος άνθρωπος θα διαθέτει πνευματικό πλούτο, επιστημονική κατάρτιση, σωστή σωματική διάπλαση και θα διακρίνεται από αίσθημα ευθύνης απέναντι στην κοινωνία. Θα είναι ικανός να διευθύνει με υψηλό αίσθημα ευθύνης τόσο τις κοινωνικές υποθέσεις, όσο και τη δική του συμπεριφορά απέναντι στην προσωπική του ζωή και την κοινωνία. Η εργασία γι αυτόν θα είναι το απαραίτητο μέσο δημιουργικής επιβίωσης και ανάπτυξης

Κράτος δεν υπήρχε πάντα στην κοινωνία. Εμφανίστηκε με την εμφάνιση του καταμερισμού της εργασίας και της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, της ταξικής κοινωνίας. Αποτελεί το βασικό εργαλείο με το οποίο η άρχουσα τάξη, δηλαδή η τάξη που έχει στην ιδιοκτησία της τα μέσα παραγωγής επιβάλλει την εξουσία της στις υπόλοιπες κοινωνικές τάξεις.

Το κράτος επεκτείνεται σε μια ορισμένη εδαφική περιοχή. Μέσω του κράτους η

άρχουσα τάξη παράγει τους νόμους, δηλαδή τους κανόνες τους οποίους χρειάζεται για την υπεράσπιση της ιδιοκτησίας της, το σύστημα λειτουργίας των νόμων καθώς και το μηχανισμό αναγκαστικής εφαρμογής των νόμων (στρατό, αστυνομία, κλπ.). Το κράτος εξασφαλίζει δικτατορικά την εκμετάλλευση από την άρχουσα τάξη των υπόλοιπων κοινωνικών τάξεων

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κράτους είναι συνάρτηση του κοινωνικού συστήματος μέσα στο οποίο λειτουργεί, δηλαδή του δουλοκτητικού, του φεουδαρχικού και του καπιταλιστικού.

Το σοσιαλισμό το κράτος της εργατικής τάξης διαφέρει ριζικά από τα κράτη των εκμεταλλευτικών συστημάτων διότι υπερασπίζεται τα συμφέροντα της τεράστιας πλειοψηφίας του πληθυσμού εις βάρος της παλιάς αστικής τάξης, που προσπαθεί να ανακτήσει την οικονομική και κρατική εξουσία που έχασε.

Το κράτος όπως όλα τα εργαλεία δεν θα υπάρχει αιώνια. Θα απονεκρωθεί κατά την περίοδο νίκης του κομμουνισμού και θα πάρει τη θέση του στο μουσείο της ιστορίας των εργαλείων, πλάι στον τροχό και το αλέτρι.

Η πορεία ανάπτυξης της καπιταλιστικής οικονομίας δεν είναι ομαλή. Δημιουργούνται κύκλοι πτώσης και ανάπτυξης της παραγωγής κατά τη διάρκεια των οποίων παραβιάζονται οι αναλογίες αναπαραγωγής. Η αποκατάσταση μιας νέας ισορροπίας πραγματοποιείται με βίαιο τρόπο με την εκδήλωση καπιταλιστικών κρίσεων. Κατά τη

διάρκειά τους πέφτει η παραγωγή και αναγκαστικά καταστρέφεται ένα τμήμα του κεφαλαίου. Η εργατική τάξη δέχεται ισχυρό πλήγμα, από την αύξηση της ανεργίας, τη μείωση των μισθών και την κατάργηση δικαιωμάτων, που είχε κατακτήσει με τους αγώνες της.

Βλέπε και Γενική κρίση στον καπιταλισμό.

Βασική αρχή του διεθνούς δικαίου. Ένα κράτος θεωρείται ανεξάρτητο, όταν καμιά άλλη εξουσία δε μπορεί να περιορίσει την κρατική του εξουσία.

Τα ιμπεριαλιστικά κράτη προσπαθούν να καταργήσουν την κυριαρχία άλλων κρατών, ώστε να εγκαθιδρύσουν τη δική τους κυριαρχία.

Η δημιουργία ενός παγκόσμιου κράτους

με την κατάργηση της εθνικής και κρατικής κυριαρχίας όλων των κρατών αποτελεί επιδίωξη του ιμπεριαλισμού, που έχει στόχο την πλήρη υποταγή όλων των λαών στην εξουσία του. Γι αυτό το σκοπό προπαγανδίζει ότι η εθνική και κρατική κυριαρχία είναι μια “απαρχαιωμένη έννοια”.

Οι λαοί με την ένταξή τους σε διακρατικές καπιταλιστικές ενώσεις, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, εκχωρούν σ΄ αυτές ένα μέρος της πολιτικής, οικονομικής και αμυντικής κυριαρχίας τους.

Είναι τα ξεπεσμένα, εξαθλιωμένα, περιθωριακά άτομα της κοινωνίας, που δεν έχουν ταξική συνείδηση.

Βλέπε: Παραγωγικές δυνάμεις

Στο καπιταλιστικό σύστημα ανάμεσα στις δύο κύριες κοινωνικές τάξεις, τους καπιταλιστές και τους εργάτες, παρεμβάλλεται ένα σύνολο διαφορετικών μεταξύ τους ομάδων, τα ονομαζόμενα μεσαία στρώματα. Σ αυτά διακρίνουμε τα τμήματα που αποτελούνται από μικροϊδιοκτήτες και μικρεμπόρους που έχουν στην κατοχή τους μέσα παραγωγής αλλά είναι υποχρεωμένοι

να εργάζονται και οι ίδιοι απασχολώντας μερικές φορές ένα μικρό αριθμό μισθωτών εργατών. Όπως επίσης και τα τμήματα εκείνων των μισθωτών, που ο ρόλος τους στην οργάνωση της κοινωνικής εργασίας και το ύψος του εισοδήματός τους βρίσκονται μεταξύ των εισοδημάτων της αστικής τάξης και αυτών της εργατικής τάξης. Τα μεσαία στρώματα που τα ποσοστά τους δεν παραμένουν ποτέ σταθερά, δεν είναι ενιαία ούτε από την άποψη του ύψους του εισοδήματος. Ένα τμήμα τους, που αποτελεί τα εύπορα μεσαία στρώματα έχει υψηλό εισόδημα, ενώ υπάρχουν και τα φτωχά μεσαία στρώματα με εισοδήματα που μπορεί να πλησιάζουν ακόμα και το μέσο εισόδημα του προλετάριου.
Λόγω της ιδιόμορφης θέσης τους στον κοινωνικό καταμερισμό εργασίας τα μεσαία στρώματα μπορεί να είναι σύμμαχοι και των καπιταλιστών και των εργατών. Γι αυτό και στην ταξική πάλη η μεν εργατική τάξη τα θεωρεί πραγματικούς ή δυνητικούς συμμάχους της και προσπαθεί να τα προσεταιριστεί η δε αστική τάξη αξιοποιώντας τις ιδιαιτερότητές τους προσπαθεί να τα χρησιμοποιήσει ενάντια στους εργάτες.

Στην πόλη και το χωριό υπάρχουν μικροϊδιοκτήτες μέσων παραγωγής, που ζουν αποκλειστικά ή μερικά χρησιμοποιώντας την προσωπική τους εργασία. Τέτοιοι είναι οι αγρότες, οι μικρέμποροι, οι κτηματίες, αυτοί που εργάζονται εν μέρει με μισθό και εν μέρει σαν μικροεπαγγελματίες. Όλοι αυτοί αποτελούν τη μικροαστική τάξη και αντιπροσωπεύουν τη μικρή εμπορευματική παραγωγή.

Αποτελούν το πιο ασταθές

οικονομικά και κοινωνικά τμήμα του πληθυσμού. Από τη διπλή τους φύση σαν ιδιοκτήτες και σαν εργαζόμενοι ταλαντεύονται ανάμεσα στο προλεταριάτο και την αστική τάξη. Ιδιαίτερα σε περιόδους καπιταλιστικής κρίσης υποστηρίζουν τις πιο αντιδραστικές δυνάμεις.

Στον αγώνα της για το σοσιαλισμό η εργατική τάξη συμμαχεί με τμήματα της μικροαστικής τάξης και στη διαδικασία οικοδόμησης του σοσιαλισμού προσελκύει την μικροαστική τάξη στην οικοδόμησή του.

Ο καπιταλιστής, δηλαδή αυτός που έχει στην κατοχή του τα μέσα παραγωγής, πληρώνει στον εργάτη την αξία της εργατικής του δύναμης σε χρήμα. Η αμοιβή αυτή της εργατικής δύναμης, που ονομάζεται μισθός εργασίας, είναι

κατώτερος από την αξία που δημιουργεί με την εργασία του ο εργάτης. Δηλαδή ένα μέρος της εργασίας του εργάτη μένει απλήρωτο.

Ο χρόνος που εργάζεται ο εργάτης χωρίζεται στον “αναγκαίο χρόνο”, που πληρώνεται και στον “πρόσθετο χρόνο” που μένει απλήρωτος. Την απλήρωτη εργασία του εργάτη την ιδιοποιείται ο καπιταλιστής

Στα τέλη του 19ου αιώνα η αύξηση της συγκέντρωσης, της συγκεντροποίησης του κεφαλαίου και της παραγωγής οδήγησαν στη δημιουργία επιχειρηματικών ενώσεων, που ελέγχουν τις αγορές. Η εμφάνισή τους σε κάθε καπιταλιστική χώρα είναι νομοτελειακή. Αντικατέστησαν τον ελεύθερο ανταγωνισμό του καπιταλισμού με τη συγκέντρωση των υλικών και χρηματικών μέσων.

Οι επιχειρηματικές αυτές ενώσεις, που ονομάζονται μονοπώλια καθορίζουν μονοπωλιακές τιμές στην αγορά. Κατέχουν στρατηγικές θέσεις στη διεθνή οικονομία, ελέγχουν το τεχνολογικό και επιστημονικό δυναμικό και θεσπίζουν πρότυπα παραγωγής, τα οποία εξοντώνοντας τον ανταγωνισμό εξασφαλίζουν μονοπωλιακά κέρδη.

Στη φύση δεν υπάρχει σκοπιμότητα. Δεν υπάρχει δηλαδή κάποια εξωτερική δύναμη, που να επιβάλει τους νόμους κίνησης της φύσης. Δεν υπάρχει κάποιος σκοπός που να υπαγορεύει την αναγκαστική ροή των φυσικών φαινομένων. Τα σύννεφα, για παράδειγμα δεν κινούνται με σκοπό να δημιουργήσουν τη βροχή.

Τα αντικείμενα και τα φαινόμενα της φύσης κινούνται, σχετίζονται

και δημιουργούν σχέσεις μεταξύ τους που καθορίζουν την εξελικτική διαδικασία της φύσης.

Ο άνθρωπος με την ανάπτυξη της επιστήμης, της έρευνας και της τεχνολογίας κατανοεί σε ολοένα και μεγαλύτερο βάθος τους νόμους της φύσης. Αυτό έχει μεγάλη σημασία και δίνει στον άνθρωπο τη δυνατότητα να επεμβαίνει πάνω στη φύση.

Αντίθετα από τους νόμους της φύσης οι νόμοι που καθορίζουν την εξέλιξη της κοινωνίας έχουν σκοπιμότητα. Οι άνθρωποι λειτουργούν συνειδητά.

Αν ρίξουμε μια επιπόλαιη ματιά στις κοινωνικές σχέσεις μπορεί να μας δοθεί η εντύπωση ότι οι σχέσεις αυτές είναι ασυνάρτητες, χαοτικές. Αυτό είναι λάθος. Ο Μαρξ και ο Ένγκελς ήταν οι πρώτοι στην ιστορία που αποκάλυψαν ότι οι πιο γενικές και ουσιώδεις κοινωνικές σχέσεις διέπονται από αντικειμενικούς νόμους. Με τη σκόπιμη δράση τους οι άνθρωποι αλλάζουν τη φύση τον εαυτό τους και την κοινωνία. Κάτω από αυτό το φως έγινε δυνατή η κατανόηση της μέχρι σήμερα πορείας της κοινωνίας και μπορεί να γίνει μια ασφαλής πρόβλεψη για την παραπέρα εξέλιξή της.

Η εξέλιξη της κοινωνίας υπακούσει σε νόμους που υπάρχουν και δρουν ανεξάρτητα από τη συνείδηση των ανθρώπων. Η κοινωνική συνείδηση καθορίζεται σε κάθε ιστορική εποχή από το κοινωνικό είναι. Σε μια ταξική κοινωνία, υπάρχει ομαλή εξέλιξη όταν οι σχέσεις παραγωγής αντιστοιχούν στο επίπεδο ανάπτυξης των δυνάμεων παραγωγής. Όταν διαταράσσεται αυτή η αντιστοιχία, τότε αποκαθίσταται επαναστατικά μια νέα ισορροπία, μέσα από την ταξική σύγκρουση.

Στις σημερινές κοινωνικές συνθήκες, ενώ οι παραγωγικές δυνάμεις έχουν αναπτυχθεί σημαντικά, οι σχέσεις με τις οποίες συνδέονται μεταξύ τους οι άνθρωποι στην παραγωγική διαδικασία καθυστερούν. Η αντίθεση αυτή φρενάρει την παραγωγή. Η πάλη για την αποκατάσταση της νέας ισορροπίας διεξάγεται ανάμεσα στην ξεπερασμένη ιστορικά αστική τάξη, που φρενάρει την ανάπτυξη της κοινωνίας και την ανερχόμενη εργατική τάξη που προωθεί την ανάπτυξή της. Μέσα από αυτή την αντικειμενική πορεία η κοινωνία οδηγείται νομοτελειακά στην αντικατάσταση του καπιταλισμού από τον σοσιαλισμό-κομμουνισμό.

Υπάρχουν εξελίξεις, που διέπονται από στατικούς ή δυναμικούς νόμους. Κάποιοι από αυτούς είναι εγγενείς και καθορίζουν την πορεία του χαρακτήρα των εξελίξεων.

Μία εξέλιξη μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν νομοτελειακή, όταν έχουμε τη δυνατότητα βγάζοντας ένα μέσο όρο των νόμων που διέπουν την εξέλιξη, να διακρίνουμε τη γενική κατεύθυνση που ακολουθεί

αυτή η εξέλιξη.

Τέτοιοι νόμοι υπάρχουν για παράδειγμα στη φυσική (μοριακή ή άλλους κλάδους) καθώς και στην εξέλιξη της κοινωνίας.

Η κοινωνική εξέλιξη ακολουθεί μια νομοτελειακή πορεία, που σχετίζεται με την ανάπτυξη των δυνάμεων που υπεισέρχονται στην παραγωγική διαδικασία. Οι δυνάμεις αυτές εξαρτώνται και μεταβάλλονται από παράγοντες μερικοί από τους οποίους είναι αντικειμενικοί ενώ άλλοι είναι τυχαίοι. Οι τυχαίοι παράγοντες έχουν σα συνέπεια τη μεταβολή της πορείας της κοινωνικής εξέλιξης, την επιτάχυνση ή την επιβράδυνσή της αλλά δεν έχουν την ικανότητα να μεταβάλλουν την γενική κατεύθυνσή της.

Η μετάβαση από ένα κοινωνικό σύστημα στο ανώτερό του έχει νομοτελειακό χαρακτήρα. Το διάδοχο κοινωνικό σύστημα του καπιταλισμού είναι ο σοσιαλισμός. Η επαναστατική κατάργηση του καπιταλιστικού συστήματος οδηγεί νομοτελειακά στο σοσιαλισμό-κομμουνισμό. Δεν υπάρχει άλλο κοινωνικό σύστημα ανάμεσα στον καπιταλισμό και το σοσιαλισμό, διότι η εργατική τάξη που αποτελεί την εγγενή δύναμη εξυπηρετώντας το ταξικό της συμφέρον θα ανατρέψει την κυρίαρχη δύναμη, την αστική τάξη, που την εκμεταλλεύεται.

Οριστική νίκη της εργατικής τάξης δεν μπορεί να υπάρξει αν δεν καταργηθεί η μήτρα που γέννησε και συντηρεί τον καπιταλισμό, δηλαδή η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Το νέο κοινωνικό σύστημα ονομάζεται σοσιαλισμός και η μετάβασή της κοινωνίας προς αυτό είναι νομοτελειακή.

Η ταχύτητα, οι δυσκολίες, που εμφανίζονται σ΄ αυτή την πορεία εξαρτώνται από τους υποκειμενικούς παράγοντες, όπως είναι η ωριμότητα της εργατικής τάξης, η οργάνωσή της, οι δεσμοί της με τις άλλες τάξεις. Οι υποκειμενικοί παράγοντες δεν μπορούν να αναστρέψουν οριστικά την πορεία της μετάβασης από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό-κομμουνισμό.

Οι πολιτικές που εφαρμόζονται για την πάλη ενάντια στον καπιταλισμό και τα βάσανα που συσσωρεύει στις πλάτες του λαού χαρακτηρίζονται από δύο τάσεις. Η μία τάση έχει σαν βάση τη μαρξιστική θεωρία, ενώ η άλλη ο οπορτουνισμός είναι πολιτική συμβιβασμών και υποτάσσει τα συμφέροντα της εργατικής τάξης στα συμφέροντα της αστικής τάξης.

Ο οπορτουνισμός αρνείται την ταξική πάλη, τη σοσιαλιστική επανάσταση και τη

δικτατορία του προλεταριάτου και βασίζεται στην εργατική αριστοκρατία. Εμφανίστηκε και κυριάρχησε κατά την περίοδο της προ-μονοπωλιακής ανάπτυξης του καπιταλισμού και πήρε τη μορφή του σοσιαλσοβινισμού στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στο ιμπεριαλιστικό στάδιο ανάπτυξης του καπιταλισμού έγινε σε διεθνές επίπεδο κυρίαρχο ρεύμα και εκφράστηκε από τα κόμματα της 2ης Διεθνούς. Υποτάχθηκε στην αστική ιδεολογία και παραιτήθηκε από τον επαναστατικό ταξικό αγώνα και την επαναστατική πάλη για το σοσιαλισμό.

Ο Λένιν διεξήγαγε συστηματική πάλη ενάντια στον οπορτουνισμό, που πρακτικά εκφράστηκε με την ίδρυση του κόμματος των μπολσεβίκων και τον επαναστατικό αγώνα του για την κατάκτηση και υπεράσπιση της σοσιαλιστικής εξουσίας.

Ο οπορτουνισμός είναι υποταγμένος στην ιδεολογία της αστικής τάξης αναθεωρώντας το μαρξισμό άλλοτε από “δεξιές” και άλλοτε από “αριστερές” θέσεις. Μέσα από συναινετικούς “κοινωνικούς διαλόγους” μπαίνει εμπόδιο στην ανάπτυξη της ταξικής πάλης, προωθεί διαρκώς συμβιβασμούς, που εξυπηρετούν και συντηρούν την εκμεταλλευτική πολιτική της αστικής τάξης

Πριν από μερικές χιλιάδες χρόνια, όταν η κοινωνία άρχισε να χωρίζεται σε τάξεις, οι σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους έγιναν ανισότιμες. Η άρχουσα τάξη σε κάθε εποχή προσπαθώντας να κρατήσει στην ιδιοκτησία της τα μέσα παραγωγής καταπίεζε τις υπόλοιπες τάξεις με αποτέλεσμα οι ανθρώπινες σχέσεις να γίνονται όλο και πιο άδικες, όλο και πιο απάνθρωπες. Η επίλυση της κοινωνικής αδικίας

και η διαμόρφωση ενός πιο ανθρώπινου κόσμου αποτελούσε διαρκώς βασικό κοινωνικό πρόβλημα, που αναζητούσε τη λύση του μέσα από θρησκευτικά δόγματα και φιλοσοφικές προσεγγίσεις.

Με την εμφάνιση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής εκδηλώθηκε στην Ιταλία το 13ο-140 αιώνα ένα πνευματικό κίνημα, ο ουμανισμός, που ερχόταν σε ρήξη με το θεοφοβικό μοντέλο που επικρατούσε έως τότε και συνιστούσε έναν ουσιαστικό τρόπο εξανθρωπισμού των κοινωνικών σχέσεων.

Ο ουμανισμός ενίσχυσε την κοσμική σκέψη και συνείδηση, τη μη θρησκευτική τέχνη, την επιστήμη και ήρθε σε αντίθεση με τη θρησκεία, που θεωρούσε ότι ο άνθρωπος είναι πριν απ΄ όλα πνευματικό ον, που επικοινωνεί με το Θεό μέσω της πίστης του και δικαιώνεται γι αυτό μετά θάνατο. Πρόβαλε τα αισθησιακά αιτήματα του ανθρώπου και ζήτησε την πραγμάτωσή τους σ αυτό τον κόσμο. Ως απόρροια της αντίληψης της “εκκοσμίκευσης” και της άρνησης της κυριαρχίας της θρησκείας σ΄ όλες τις πτυχές της κοινωνικής και πνευματικής ζωής δημιουργήθηκε το ιδανικό της οικοδόμησης της ανθρώπινης κοινωνίας με βάση τον ορθό λόγο, το ανθρώπινο λογικό.

Οι διανοούμενοι της Αναγέννησης αντέταξαν τον Ουμανισμό στη θρησκεία. Ο Δάντης, ο Βοκάκιος, ο Ντα Βίντσι, ο Θερβάντες κ.ά. είναι από τους πιο σημαντικούς ουμανιστές που αρνούνται την αμαρτωλή φύση του ανθρώπου και θεωρούν τις ανθρώπινες σχέσεις φυσιολογικές και αναγκαίες.

Το 19ο αιώνα ο Μαρξ απέδειξε, ότι οι αισθησιακές ανάγκες όχι μόνο είναι φυσιολογικές αλλά αποτελούν προϊόν της υλικής παραγωγής. Η αλλοτρίωση του ανθρώπου από τον εαυτό του και τους άλλους ανθρώπους, που προέκυψε από τον καταμερισμό της εργασίας, από την κυριαρχία της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και στις καπιταλιστικές συνθήκες, αποτελεί τη βασική αιτία έλλειψης Ουμανισμού. Η διαμόρφωση ανθρωπίνων σχέσεων δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, όσο οι σχέσεις παραγωγής παραμένουν καπιταλιστικές, όσο δηλαδή διαρκεί ο παραλογισμός της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.

Σήμερα έχουν ήδη ωριμάσει οι υλικές προϋποθέσεις για το πέρασμα στο σοσιαλιστικό τρόπο παραγωγής, που βάζει τέρμα στην εκμετάλλευση και την καταπίεση. Μέσα σ αυτό το σύστημα παραγωγής κάθε άνθρωπος δεν θα είναι μέλος μιας τάξης αλλά εκπρόσωπος όλης της κοινωνίας και θα μετατραπεί για το συνάνθρωπό του από μέσο σε αυτοσκοπό.

Η κοινωνική απαίτηση για τη διαμόρφωση ενός ολόπλευρα ολοκληρωμένου ανθρώπου με πλούσια αισθήματα και προοδευτικές αντιλήψεις δεν είναι όμως δυνατή παρά μόνο στη βάση των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής, δηλαδή όταν ο καθένας θα αμείβεται σύμφωνα με τις ανάγκες του και θα προσφέρει σύμφωνα με τις ικανότητες του. Αυτός σύμφωνα με το Μαρξ, είναι ο "πρακτικός" ο "θετικός" ουμανισμός.

Ο όρος προέρχεται από το έργο “Ουτοπία” που έγραψε ο Τ. Μορ το 1516. Οι Ουτοπικοί Σοσιαλιστές επικρίνουν το σύστημα που στηρίζεται στην ατομική ιδιοκτησία. Πολλοί από αυτούς δεν υποστηρίζουν ότι ο δρόμος για τη μεταμόρφωση της κοινωνίας περνά μέσα από την επαναστατική πάλη αλλά μόνο προπαγανδίζοντας τις σοσιαλιστικές ιδέες.

Σημαντικότεροι εκπρόσωποι του ουτοπικού σοσιαλισμού ήταν οι

Καμπανέλα, Μορέλι, Μπάμπεφ, Σεν Σιμόν, Φουριέ, Όουεν, Χέρτσεν και Τσερνισέφσκι. Φαντάστηκαν μια τέλεια κοινωνία, που στηρίζεται στην κοινότητα των περιουσιακών στοιχείων και στηρίζονται σε αφηρημένες αρχές περί λογικού, δικαιοσύνης, ισότητας και αδελφοσύνης, χωρίς όμως να παίρνουν υπόψη την ταξική προέλευση αυτών των εννοιών.

Τα έργα τους αποτέλεσαν μία από τις πηγές του επιστημονικού κομμουνισμού, που μετέτρεψε το σοσιαλισμό από ουτοπία σε επιστήμη.

Στην παραγωγική διαδικασία παίρνουν μέρος από τη μια μεριά ο άνθρωπος, που αποτελεί το υποκειμενικό στοιχείο και από την άλλη τα υλικά στοιχεία, η φύση. Τα δύο αυτά στοιχεία έχουν μια ενεργητική σχέση μεταξύ τους και αποτελούν το σύστημα, που ονομάζεται παραγωγικές δυνάμεις.

Στην παραγωγή πραγματοποιείται μια διαρκής μετατροπή της ύλης που έχει σαν αποτέλεσμα την εξουσία του ανθρώπου πάνω στη φύση και την ανάπτυξη του υλικού και πνευματικού πλούτου πάνω

στη γη. Ο άνθρωπος, με την εργασία του εξελίσσεται, αυξάνει διαρκώς την πείρα του, τις γνώσεις του, τις δημιουργικές του ικανότητες και αποτελεί την κύρια παραγωγική δύναμη. Σε κάθε βαθμίδα κοινωνικής ανάπτυξης, ο άνθρωπος καθορίζει τις διαστάσεις, την ποιότητα και τη δυναμική της κοινωνικής παραγωγής.

Τα υλικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή είναι καρπός της εργασίας και του λογικού του ανθρώπου και διαρκώς βελτιώνονται. Διακρίνονται σε μέσα παραγωγής και σε μέσα κατανάλωσης. Τα μέσα παραγωγής είναι τα εργαλεία, οι μηχανές, οι μηχανισμοί, που δημιουργεί ο άνθρωπος. Αποτελούν τον παραγωγικό πλούτο της κοινωνίας και καθορίζουν τις διαστάσεις της παραγωγής. Η σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και τα μέσα παραγωγής είναι αμφίδρομη. Ο άνθρωπος δημιουργεί και αναπτύσσει τα μέσα παραγωγής και ταυτόχρονα διαμορφώνεται από τα μέσα παραγωγής. Η κύρια παραγωγική δύναμη της κοινωνίας είναι οι εργαζόμενοι, που παίρνουν μέρος στην κοινωνική παραγωγή.

Οι παραγωγικές δυνάμεις στην πορεία της ανάπτυξής τους γίνονταν όλο και πιο σύνθετες. Διαδοχικά πήραν μορφές που χαρακτηρίζουν τις τρεις βαθμίδες εξέλιξης της κοινωνίας.

Οι φυσικές παραγωγικές δυνάμεις λειτούργησαν στην πρωτογενή ή αρχαϊκή βαθμίδα εξέλιξης. Σ' αυτή τη βαθμίδα ο άνθρωπος ξεχώριζε από τα άλλα όντα και με την παραγωγή ολοένα και τελειότερων πραγμάτων ανέπτυσσε τη νόηση και τις ικανότητές του.

Η ανάπτυξη της εργατικής δύναμης και η βελτίωση της οργάνωσης εργασίας είχαν σαν συνέπεια την εξέλιξη των φυσικών παραγωγικών δυνάμεων σε κοινωνικές παραγωγικές δυνάμεις. Οι κοινωνικές παραγωγικές δυνάμεις έχουν ανταγωνιστικό χαρακτήρα και λειτουργούν μέσα στα τρία κοινωνικά συστήματα, το δουλοκτητικό το φεουδαρχικό και το καπιταλιστικό. Κινητήρια δύναμη στις ανταγωνιστικές κοινωνίες είναι η πάλη των τάξεων.

Η ανάπτυξή των κοινωνικών παραγωγικών δυνάμεων συνένωσε την επιστήμη με την παραγωγή και την οργάνωσε σε υψηλό βαθμό. Στον καπιταλισμό συνυπάρχουν οι πιο καθυστερημένες μορφές και βαθμίδες παραγωγικών δυνάμεων με τις πιο προηγμένες. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της γης ασχολείται ακόμη με απλή φυσική εργασία χωρίς τη χρήση μηχανών. Η ανάπτυξη των κοινωνικών παραγωγικών δυνάμεων όξυνε τον αγώνα των ιμπεριαλιστών για νέες αγορές και νέες πηγές πρώτων υλών με αποτέλεσμα να προκληθούν γιγαντιαίες συγκρούσεις και παγκόσμιοι πόλεμοι.

Οι καθολικές παραγωγικές δυνάμεις, είναι χρονικά οι νεώτερες, διαφέρουν ποιοτικά από τις προηγούμενες διότι δεν έχουν ανταγωνιστικό χαρακτήρα. Χαρακτηρίζουν το κομμουνιστικό κοινωνικό σύστημα, που αποτελεί ένα ποιοτικά νέο σύστημα, που υποτάσσει την παραγωγή και την επιστήμη στις ανάγκες της κοινωνίας.

Βλέπε: Σχέσεις παραγωγής

Ιδιομορφία της καπιταλιστικής οικονομίας κατά την οποία το κράτος εκδίδει περισσότερα χαρτονομίσματα από τις ανάγκες σε πραγματικά χαρτονομίσματα-χρυσό. Ο πληθωρισμός εκφράζεται με την υποτίμηση των χρημάτων σε σχέση με το χρυσό και συνοδεύεται από την αύξηση των τιμών.

Στον καπιταλισμό ο πληθωρισμός είναι ένας συνηθισμένος τρόπος μείωσης του μεροκάματου, δηλαδή

μείωσης της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων.

Η Ελλάδα ως κράτος- μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν έχει το δικαίωμα να εκδίδει πληθωριστικά χαρτονομίσματα. Για το λόγο αυτό σε περιόδους κρίσης καταφεύγει άμεσα σε μειώσεις μισθών, συντάξεων, κοινωνικής πρόνοιας και δικαιωμάτων.

Βλέπε: Εργατική τάξη

Καλλιτεχνικός τρόπος έκφρασης που απεικονίζει την πραγματικότητα έτσι όπως είναι, χωρίς να την παραμορφώνει. Η καλλιτεχνική μέθοδος του ρεαλισμού στηρίζεται στην όσο γίνεται πιο ακριβή απόδοση των χαρακτηριστικών του θέματος.

Η ρεαλιστική καλλιτεχνική απεικόνιση προϋποθέτει κατ΄ αρχήν την ικανότητά του καλλιτέχνη να αντιλαμβάνεται και να κατανοεί την πραγματική ουσία και το νόημα της ζωής στην

ιστορική της πορεία.

Η ικανότητα κατανόησης της πραγματικότητας και τα εκφραστικά μέσα διαφέρουν από εποχή σε εποχή. Γι αυτό το λόγο τα ρεαλιστικά έργα των διαφόρων εποχών σχετίζονται με τις φιλοσοφικές αντιλήψεις κάθε εποχής και γι αυτό το λόγο ποικίλουν σε περιεχόμενο και μορφή. Όσο μεγαλύτερη είναι η ικανότητα του καλλιτέχνη να αντιλαμβάνεται και να εκφράζει πιστά το “στίγμα” της εποχής, τόσο σημαντικότερο είναι το έργο του.

Το 19ο αιώνα ο ρεαλισμός απόκτησε στη λογοτεχνία βαθύ κοινωνικό περιεχόμενο Οι εκπρόσωποί του εκφράσανε με κριτικό πνεύμα τα φαινόμενα της ζωής, αποκαλύπτοντας τις κοινωνικές αντιθέσεις της εποχής. Τον κριτικό ρεαλισμό ανέπτυξαν στη Ρωσία οι Πούσκιν, Γκόγκολ, Τολστόι, Τσέχοφ και στη Δύση οι Σταντάλ, Ντίκενς, Μπαλζάκ, Φλομπέρ, Ε. Ροΐδης,κ.ά. Στη ζωγραφική το ρεαλισμό εκπροσώπησαν οι Κουρμπέ, Ντομιέ, Μπιγιέ, κ. ά.

Στον 20ο αιώνα αναπτύχθηκε ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός τόσο στη Σοβιετική Ένωση και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες, όσο και στις χώρες της Δύσης

Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα εμφανίστηκε μέσα στο εργατικό κίνημα των καπιταλιστικών χωρών ένα πολιτικό ρεύμα, που θεωρούσε ότι η ταξική πάλη, μπορεί να αντικατασταθεί από την επιδίωξη μεταρρυθμίσεων μέσα στα καπιταλιστικά πλαίσια, δηλαδή με τη διατήρηση της εκμεταλλευτικής βάσης του καπιταλιστικού συστήματος.

Ο ρεφορμισμός είναι μία από τις μορφές του οπορτουνισμού και στηρίζεται κοινωνικά

στην “εργατική αριστοκρατία”. Οι εκφραστές του προπαγανδίζουν τη συνεργασία των τάξεων και τη μετεξέλιξη του καπιταλισμού σε σοσιαλισμό. Η 2η Διεθνής μεταβλήθηκε σε οπορτουνιστική οργάνωση της εργατικής τάξης και υποστηρίχθηκε από τον Μπέρνσταϊν και τον Κάουτσκι στη Γερμανία, τους μενσεβίκους στη Ρωσία κλπ.

Η ρεφορμιστική πολιτική κάτω από ευνοϊκές γι αυτή συνθήκες είναι δυνατόν να βελτιώσει για μικρό διάστημα τις κατακτήσεις των εργαζομένων. Η αστική τάξη όμως για να αντιμετωπίσει τις δικές της δυσκολίες παίρνει πίσω αυτές τις κατακτήσεις και η εργατική τάξη οδηγείται σε σχετικά μεγαλύτερη εξαθλίωση.

Όσο ανώτερη ταξική συνείδηση έχει η εργατική τάξη τόσο μικρότερη απήχηση έχουν οι ρεφορμιστικές αντιλήψεις στους κόλπους της. Ο Μαρξισμός-Λενινισμός δεν αποδέχεται ότι η μετάβαση στο σοσιαλισμό μπορεί να πραγματοποιηθεί με μεταρρυθμίσεις. Αποδέχεται την αναγκαιότητα της πάλης της εργατικής τάξης για βελτίωση του υλικού και πνευματικού επιπέδου της στον καπιταλισμό. Τη θεωρεί όμως απαραίτητο τμήμα της ταξικής πάλης, η οποία έχει στόχο την εξουσία της εργατικής τάξης

Είναι η πιο επιθετική μορφή εθνικισμού. Κηρύσσει τις ρατσιστικές θεωρίες και χρησιμοποιείται από την αντιδραστική αστική πολιτική για να υποδαυλίσει το εθνικό μίσος, με τελική επιδίωξη την υποταγή και υποδούλωση του λαού.

Εμφανίστηκε κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο προβάλλοντας την ιδέα

της “υπεράσπισης της αστικής πατρίδας”. Οι σοσιαλσοβινιστές είναι σοσιαλιστές στα λόγια και σοβινιστές στα έργα.

Στην πορεία διαμόρφωσης του εργατικού κινήματος τα εργατικά κόμματα που δημιουργήθηκαν ονομάστηκαν σοσιαλδημοκρατικά. Στην πρώτη περίοδο της εμφάνισής τους διέδιδαν τις σοσιαλιστικές ιδέες και ίδρυσαν τη 2η Διεθνή.

Πριν από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, πλην του κόμματος των Μπολσεβίκων, ακολούθησαν οπορτουνιστική πορεία. Οι θεωρητικοί της σοσιαλδημοκρατίας με διάφορους τρόπους υποστήριζαν

την ταξική συνεργασία, δηλαδή τη συνεργασία με την αστική τάξη, υποτάσσοντας το συμφέρον της εργατικής τάξης στο συμφέρον της αστικής τάξης.

Η ταξική συνεργασία, η άρνηση της αρχής του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, της προλεταριακής επανάστασης και της δικτατορίας του προλεταριάτου οδήγησαν σταδιακά στην ανοιχτή συμμαχία των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων με τα αστικά κόμματα. Αυτό είχε αρνητικό αποτέλεσμα για το εργατικό κίνημα και σε πολλές περιπτώσεις συνέβαλε στην οπισθοχώρησή του. Η οπορτουνιστική πολιτική των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων μπορεί να έχει οδυνηρές συνέπειες. Για παράδειγμα ο καιροσκοπισμός του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας κατά το Μεσοπόλεμο βοήθησε το φασισμό να αναρριχηθεί στην εξουσία

Η πρώτη φάση της ενιαίας πορείας για τη μετάβαση από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό. Η μετάβαση αυτή πραγματοποιείται επαναστατικά από την εργατική τάξη και τους συμμάχους της και συνιστά την αφαίρεση της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας της τάξης των καπιταλιστών.

Στο σοσιαλισμό καταργείται η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και η εκμετάλλευση

ανθρώπου από άνθρωπο. Ισχύει η αρχή “ από τον καθένα ανάλογα με τις ικανότητές του και στον καθένα ανάλογα με την εργασία του.

Ο σοσιαλισμός αποτελεί ανώτερη μορφή δημοκρατίας μέσα στην οποία διαμορφώνεται ένας νέος τρόπος ζωής, με εξασφαλισμένες τις πολιτικές ελευθερίες και τα κοινωνικά δικαιώματα των εργαζομένων.

Στο βαθμό που αναπτύσσεται ο σοσιαλισμός αποκαλύπτονται όλο και περισσότερο οι δημιουργικές του ικανότητες και τα πλεονεκτήματα του σοσιαλιστικού τρόπου ζωής. Διαμορφώνονται οι υλικές και υποκειμενικές συνθήκες για το εξελικτικό πέρασμα στον κομμουνισμό.

Ο σοσιαλισμός νίκησε για πρώτη φορά στην ΕΣΣΔ. Μετά το Β' παγκόσμιο πόλεμο μια σειρά χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και αλλού ακολούθησαν το σοσιαλιστικό δρόμο ανάπτυξης. Η οικοδόμηση του σοσιαλισμού ανατράπηκε από την αντεπανάσταση την τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα με συνέπεια την παλινόρθωση του καπιταλισμού.

Η σοσιαλιστική επανάσταση ακολουθεί νομοτελειακή πορεία της κοινωνίας. Για την πραγματοποίησή της απαιτείται η συνειδητή και σωστά οργανωμένη επαναστατική δράση της εργατικής τάξης που στοχεύει στην κατάκτηση της εξουσίας μαζί με τους συμμάχους της. Τα πισωγυρίσματα σ' αυτή την πορεία έχουν προσωρινό χαρακτήρα και δεν μπορούν να αναστρέψουν τη νομοτελειακή πορεία της κοινωνίας από τον καπιταλισμό στον σοσιαλισμό-κομμουνισμό.

Η μετάβαση από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό είναι δυνατή μόνο με την αφαίρεση ολόκληρης της εξουσίας από τα χέρια της αστικής τάξης, τόσο της κυβερνητικής όσο και της οικονομικής.

Η κατάκτηση μόνο της κυβερνητικής εξουσίας από κόμματα ακόμη και από αυτά που έχουν σοσιαλιστική ή κομμουνιστική επωνυμία, χωρίς την ταυτόχρονη κοινωνικοποίηση των βασικών μέσων παραγωγής δεν οδηγεί στο σοσιαλισμό. H αστική τάξη, έχει την ικανότητα να εναλλάσσει κόμματα στην κυβερνητική εξουσία, που δεν θίγουν την οικονομική κυριαρχία της. Σοσιαλισμός χωρίς αντικατάσταση των μηχανισμών του αστικού κράτους από το προλεταριακό κράτος οδηγεί στην αντεπανάσταση, στο πισωγύρισμα του καπιταλισμού

Ανώτατος τύπος προλεταριακής επανάστασης κατά την οποία πραγματοποιείται η μετάβαση της κοινωνίας από το καπιταλιστικό σύστημα στο σοσιαλιστικό. Η εργατική τάξη με τους συμμάχους της καταλαμβάνει την πολιτική και οικονομική εξουσία, διαλύει την παλιά κρατική μηχανή και την αντικαθιστά με νέα. Καταργεί την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, τους ταξικούς και κοινωνικούς ανταγωνισμούς και καθιερώνει την κοινωνική

ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής.

Η ηγετική δύναμη της επανάστασης είναι η εργατική τάξη, που έχει συμμάχους της την αγροτιά και άλλα μικροαστικά στρώματα του χωριού και της πόλης.

Η αστική τάξη τόσο κατά τη διάρκεια της επανάστασης, όσο και μετά την ήττα της χρησιμοποιεί την ένοπλη και κάθε άλλου τύπου βία, την οποία πρέπει να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά οι επαναστατικές δυνάμεις.

Η σοσιαλιστική επανάσταση έχει νομοτελειακό χαρακτήρα και η οριστική επικράτησή της εξαρτάται από αντικειμενικούς και υποκειμενικούς παράγοντες.. Οι παράγοντες αυτοί έχουν αναλυθεί από τη Μαρξιστική-Λενινιστική θεωρία και έχουν επιβεβαιωθεί από την ιστορία.

Είναι η δημιουργία ενός μεγαλύτερου κεφαλαίου από τη συνένωση μικρότερων κεφαλαίων. Αυτό πραγματοποιείται είτε με τη συνένωση μερικών κεφαλαίων, είτε με την απορρόφηση ενός κεφαλαίου από ένα άλλο. Ένα παράδειγμα είναι η δημιουργία μιας μεγάλης επιχείρησης από δύο άλλες, που λειτουργούσαν ανταγωνιστικά. Άλλο παράδειγμα, η εξαγορά και λειτουργία μιας επιχείρησης από μιαν άλλη

Είναι ένας τρόπος αύξησης του κεφαλαίου: Στον καπιταλισμό ο ιδιοκτήτης των μέσων παραγωγής μετατρέπει ένα μέρος της υπεραξίας σε κεφάλαιο. Η συγκέντρωση αυτή του κεφαλαίου οδηγεί στην αύξηση της παραγωγής και επιταχύνει την ανάπτυξη της τεχνολογίας, της τεχνογνωσίας, του καταμερισμού της εργασίας και γενικά την ανάπτυξη των μέσων παραγωγής.

Βασική φιλοσοφική έννοια που σημαίνει την ικανότητα του ανθρώπου να αναπαριστά στο μυαλό του την πραγματικότητα.

Αποτελεί ιδιότητα της ανώτερα οργανωμένης ύλης, υποκειμενική απεικόνιση του αντικειμενικού κόσμου.

Διαμορφώνεται στη βάση και στα πλαίσια της ανάπτυξης του ανθρώπου και εμφανίζεται με δύο μορφές, την ατομική (προσωπική) μορφή και την κοινωνική μορφή που εκφράζει το κοινωνικό είναι.

Στον καπιταλισμό η οικονομία μπορεί να οργανωθεί μόνο σε επίπεδο επιχείρησης με αποτελέσματα, που δεν εξαρτώνται μόνο από την ίδια την επιχείρηση, αλλά και από την αναρχία που επικρατεί στην αγορά. Κινητήρια δύναμη για την οικονομία είναι το κέρδος της κάθε μιας ξεχωριστής επιχείρησης. Η οικονομία όμως δεν είναι δυνατόν να σχεδιαστεί

και να οργανωθεί,σε κρατικό επίπεδο διότι το ιδιωτικό συμφέρον κυριαρχεί πάνω στο κοινωνικό. Στον καπιταλισμό πραγματοποιούνται οικονομικές παρεμβάσεις και ρυθμίσεις μέσω της νομοθεσίας, των χρηματοδοτήσεων και άλλων μέσων. Αυτό όμως δεν αποτελεί σχεδιασμό της οικονομίας με κριτήριο το συμφέρον της κοινωνίας, διότι το κράτος δεν είναι μια οντότητα έξω και πάνω από τους καπιταλιστές. Αποτελεί εργαλείο στα χέρια των καπιταλιστών που έχει μοναδικό σκοπό την εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους.

Σχεδιασμένη οικονομία σε κρατικό επίπεδο μπορεί να υπάρξει μόνο στο σοσιαλισμό, διότι στη σοσιαλιστική κοινωνία η βασική κινητήρια δύναμη της οικονομίας είναι το κοινωνικό όφελος. Πρόκειται για την ανώτερη μορφή οργάνωσης, που περιλαμβάνει την εκπόνηση ολοκληρωμένου σχεδίου, την οργάνωση της εφαρμογής του και τον έλεγχο για την ολοκλήρωσή του. Με τον τρόπο αυτό οργανώνεται η παραγωγή, η κατανομή και η ανταλλαγή των υλικών αγαθών.

Στο σοσιαλισμό τα κίνητρα, τα υλικά μέσα, το κόστος, το υπερπροϊόν και οι τιμές των προϊόντων σχεδιάζονται πάνω στη βάση των αντικειμενικών οικονομικών νόμων του σοσιαλισμού.

Στην παραγωγή διακρίνονται από τη μια μεριά οι παραγωγικές δυνάμεις και από την άλλη οι οικονομικές σχέσεις των ανθρώπων που παίρνουν μέρος στην παραγωγή. Οι σχέσεις ιδιοκτησίας, δηλαδή το ποιος έχει στην κατοχή του τα μέσα παραγωγής, είναι ο τρόπος με τον οποίο συνδέεται ο παραγωγός με τα μέσα παραγωγής. Αποτελούν τη ραχοκοκκαλιά των οικονομικών σχέσεων για την παραγωγή, την ανταλλαγή, την κατανομή και την κατανάλωση των υλικών αγαθών.

Στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής ο εργάτης μπορεί να συνδεθεί με τα μέσα παραγωγής μόνο πουλώντας την εργατική του δύναμη στον κεφαλαιούχο. Στο σοσιαλιστικό τρόπο παραγωγής οι ίδιοι οι εργαζόμενοι είναι οι ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής.

Αν αγνοήσουμε τις σχέσεις ιδιοκτησίας τότε απαλείφονται όλες οι οικονομικές διαφορές ανάμεσα στους κοινωνικούς μετασχηματισμούς. Τότε όλες οι ιστορικές εποχές δεν διαφέρουν παρά μόνο ως προς το επίπεδο του τεχνικού εξοπλισμού της εργασίας. Αυτή είναι μία λαθεμένη προσέγγιση με βλαβερές για τους εργαζόμενους συνέπειες. Οι διάφορες θεωρίες περί “Βιομηχανικής κοινωνίας, “Μεταβιομηχανικής κοινωνίας” κλπ αγνοώντας τις σχέσεις παραγωγής συγκαλύπτουν τον αυθαίρετο σχεδιασμό της παραγωγής και στις οικονομικές κρίσεις, που έχουν σα συνέπεια την καταστροφή του κεφαλαίου και την επιδείνωση της ζωής των εργαζομένων.

Όλα στον κόσμο αλληλοεξαρτώνται, συνδέονται μεταξύ τους με άπειρους τρόπους. Στη φιλοσοφία αυτό ονομάζεται σχέση ενός αντικειμένου με τα άλλα.

Η σχέση έχει αντικειμενικό και καθολικό χαρακτήρα. Μπορεί να εμφανίζεται με τη μορφή της ιδιότητας, του γνωρίσματος, ή με κάποια άλλη μορφή που αφορά χρόνο, χώρο, αιτία, μέρους ή όλου κλπ. Οι κοινωνικές

σχέσεις έχουν μεγάλη σπουδαιότητα και αποτελούν κατηγορία μεγάλης επιστημονικής σημασίας.

Η μελέτη των σχέσεων που υπάρχουν ανάμεσα στα διάφορα πράγματα όλο και περισσότερο κυριαρχεί πάνω στην περιγραφή τους, την ταξινόμησή τους και την αναφορά στις διάφορες ιδιότητές τους. Η σημασία των σχέσεων για τις επιστήμες αυξάνει συνεχώς διότι βοηθάει στην αποκάλυψη της δομής, της λειτουργίας και της αλληλεπίδρασης των πραγμάτων.

Στην εξέλιξη της ανθρωπότητας δημιουργήθηκαν κοινωνικά συστήματα με κοινό γνώρισμά τους την ιδιοποίηση των μέσων παραγωγής, δηλαδή την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Μέσα τους αναπτύχθηκαν τάξεις, δηλαδή ομάδες ανθρώπων που διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τη σχέση τους προς τα μέσα παραγωγής.

Η κυρίαρχη τάξη σε κάθε κοινωνικό σύστημα είναι η τάξη που έχει στην κατοχή της

τα μέσα παραγωγής και επιβάλει την εξουσία της στις άλλες τάξεις

Στο δουλοκτητικό κοινωνικό σύστημα οι κύριες τάξεις ήταν οι δουλοκτήτες και οι δούλοι. Στο φεουδαρχικό σύστημα οι φεουδάρχες και οι κολίγοι. Στο καπιταλιστικό σύστημα οι κεφαλαιοκράτες (καπιταλιστές) και οι εργάτες.

Μέσα στις τάξεις υπάρχουν διάφορα κοινωνικά στρώματα (πχ. το βιομηχανικό προλεταριάτο, το αγροτικό προλεταριάτο, τα μικρομεσαία στρώματα, τα μονοπωλιακά και μη μονοπωλιακά αστικά στρώματα κ.ά.)

Στα εκμεταλλευτικά κοινωνικά συστήματα υπάρχει ανειρήνευτος αγώνας ανάμεσα στην κυρίαρχη και τις εκμεταλλευόμενες τάξεις. Αυτή είναι η ταξική πάλη. Υπαγορεύεται από τα αντίθετα συμφέροντα ανάμεσα στις τάξεις. Το συμφέρον των καπιταλιστών είναι η μείωση των πραγματικών αποδοχών των εργαζομένων, η αύξηση

των ωρών εργασίας, η μείωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων καθώς και η οργάνωση ενός κράτους που θα διατηρεί την κυριαρχία τους. Ακριβώς αντίθετα είναι τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και των υπόλοιπων εκμεταλλευομένων τάξεων.

Η ταξική πάλη της εργατικής τάξης περιλαμβάνει

• την οικονομική πάλη με αιτήματα όπως η αύξηση μισθών και συντάξεων, η μείωση του χρόνου εργασίας,

• την πολιτική πάλη, την οργανωμένη πάλη για την κατάργηση της εξουσίας της αστικής τάξης και της εγκαθίδρυσης της εξουσίας της εργατικής τάξης.

• Την ιδεολογική πάλη, για να γίνει συνείδηση στο λαό η αντικειμενική πορεία της ιστορίας και η αναγκαιότητα της επιστημονικά οργανωμένης ταξικής πάλης.

Η κορύφωση, η ανώτατη εκδήλωση της ταξικής πάλης είναι η κοινωνική επανάσταση.

Τιμή είναι η αξία ενός εμπορεύματος εκφρασμένη σε χρήμα.

Στον καπιταλισμό οι τιμές των εμπορευμάτων καθορίζονται αυθόρμητα και είναι περίπου οι τιμές παραγωγής τους. Οι διακυμάνσεις των τιμών των εμπορευμάτων εξαρτώνται από την προσφορά και τη ζήτησή τους.

Το κέρδος του καπιταλιστή δεν προκύπτει από κάποια

αυθαίρετη αύξηση των τιμών εκ μέρους του καπιταλιστή, αλλά είναι το κομμάτι της αξίας του εμπορεύματος που δεν πληρώθηκε στον εργάτη,

Στο ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού, που κυριαρχούν τα μονοπώλια, το μεγαλύτερο μέρος των εμπορευμάτων πωλείται σε μονοπωλιακές τιμές, δηλαδή σε τιμές που καθορίζουν τα μονοπώλια. Αυτό συμβαίνει διότι τα μονοπώλια έχουν τη δυνατότητα να ελέγχουν τις τιμές αγοράς των υλών και της εργατικής δύναμης καθώς και τις τιμές πώλησης των εμπορευμάτων.

Στις καπιταλιστικές επιχειρήσεις οι εργαζόμενοι δεν πληρώνονται ολόκληρη την αξία των εμπορευμάτων που παράγουν. Πληρώνονται μόνο ένα μέρος της εργασίας τους, ενώ το υπόλοιπο είναι απλήρωτη εργασία. Η απλήρωτη αυτή εργασία παράγει την υπεραξία, δηλαδή το μέρος της αξίας του εμπορεύματος, που “κλέβει” ο καπιταλιστής από τους εργαζόμενους.

Η υπεραξία εμφανίζεται με τη μορφή του κέρδους. Η ιδιοποίηση της υπεραξίας, δηλαδή το κυνήγι του κέρδους από τον καπιταλιστή, είναι ο βασικός οικονομικός νόμος του καπιταλισμού.

Υπάρχουν δύο είδη υπεραξίας, η απόλυτη και η σχετική .

Η απόλυτη υπεραξία βγαίνει από την παράταση της εργάσιμης ημέρας. Δημιουργείται όταν ο καπιταλιστής αναγκάζει τους εργαζόμενους με διάφορους τρόπους να δουλεύουν περισσότερες ώρες και ιδιοποιείται την υπεραξία που παράγουν αυτές τις ώρες..

Η σχετική υπεραξία έχει άμεση σχέση με την αύξηση της παραγωγικότητας, όταν δηλαδή α αναγκαίος χρόνος για την παραγωγή ενός εμπορεύματος μειώνεται και η εργάσιμη ημέρα δε μειώνεται αντίστοιχα αλλά παραμένει η ίδια. Η χρησιμοποίηση νέων μεθόδων παραγωγής, νέων εργαλείων και μηχανημάτων, ρομπότ, ηλεκτρονικών υπολογιστών και άλλων μέσων παραγωγής μειώνει τον χρόνο εργασίας που απαιτείται για την παραγωγή εμπορευμάτων. Ο καπιταλιστής ενώ μειώνεται ο αναγκαίος χρόνος παραγωγής δεν μειώνει αντίστοιχα την εργάσιμη ημέρα των εργαζομένων. Στον πρόσθετο αυτό χρόνο οι εργαζόμενοι παράγουν τη σχετική υπεραξία, που ιδιοποιείται ο καπιταλιστής.

Ανοιχτή τρομοκρατική δικτατορία των πιο αντιδραστικών και επιθετικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Ο φασισμός υποστηρίζεται και χρηματοδοτείται από το μονοπωλιακό κεφάλαιο. Επιδιώκει τη διατήρηση του καπιταλιστικού συστήματος, καταργεί τα δημοκρατικά δικαιώματα και τις ελευθερίες στο εσωτερικό και εφαρμόζει σοβινιστική εξωτερική πολιτική.

Ο φασισμός είναι γέννημα θρέμμα της γενικής κρίσης του καπιταλισμού και εμφανίζεται σε περιόδους όξυνσης της ταξικής πάλης ανάμεσα στην αστική τάξη και το προλεταριάτο. Όταν η αστική τάξη δεν

είναι πλέον σε θέση να διατηρήσει την εξουσία της τις παλιές κοινοβουλευτικές μεθόδους καταφεύγει στην τρομοκρατία, και τη δικτατορία για να καθυποτάξει το εργατικό και κάθε δημοκρατικό κίνημα, χρησιμοποιώντας μια πρωτοφανή κοινωνική δημαγωγία.

Ο φασισμός δημιουργεί και χρησιμοποιεί στην τρομοκρατική του δράση συμμορίες δολοφόνων.

Για την προετοιμασία και τη διεξαγωγή του πολέμου ο φασισμός προπαγανδίζει το σοβινισμό και το ρατσισμό, κοσμοπολίτικες και γεωπολιτικής θεωρίες.

Ο φασισμός εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1919 στην Ιταλία, όπου το 1922 κατέλαβε την εξουσία Το 1920 οργανώθηκε το φασιστικό χιτλερικό κόμμα, που πήρε την ονομασία εθνικοσοσιαλιστικό. Το 1933 με τη βοήθεια των Γερμανών μεγιστάνων του πλούτου και του ξένου μονοπωλιακού κεφαλαίου, κατέλαβε την εξουσία και εγκαθίδρυσε καθεστώς αιματηρής τρομοκρατίας. Αφού συνέτριψε το δημοκρατικό κίνημα στη Γερμανία, άναψε το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την αναδιανομή του κόσμου και την υποδούλωση όλων των λαών, για την εγκαθίδρυση της παγκόσμιας κυριαρχίας του. ΣΗ νίκη της ΕΣΣΔ και όλης της αντιχιτλερικής συμμαχίας οδήγησε στη στρατιωτική, οικονομική και ηθικοπολιτική συντριβή του ναζισμού και τωνκύριων δυνάμεων του διεθνούς φασισμού.

Στα μεταπολεμικά χρόνια τα νεοφασιστικά στοιχεία δραστηριοποιούνται, υποστηριζόμενα από τους πιο αντιδραστικούς μονοπωλιακούς κύκλους.

Ο φασισμός αποτελεί τον πιο μεγάλο κίνδυνο για την ειρήνη και την ασφάλεια των λαών. Στις καπιταλιστικές χώρες αναπτύσσεται ο αγώνας των προοδευτικών δυνάμεων κατά του νεοφασισμού και της απειλής ενός νέου πολέμου.

Αναδημοσίευση από το ΣΥΝΤΟΜΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ του εκδοτικού Οίκου Σύγχρονη Εποχή, Δεκάτη τρίτη έκδοση 2011.

Διάδοχος του δουλοκτητικού κοινωνικού συστήματος ήταν η φεουδαρχία. Οι αντίπαλες κοινωνικές τάξεις σ΄ αυτό το κοινωνικό σύστημα ήταν από τη μια οι φεουδάρχες (γαιοκτήμονες) και από την άλλη οι δουλοπάροικοι αγρότες (κολίγοι). Οι φεουδάρχες είχαν στην πλήρη ιδιοκτησία τους τη γη και σε μερική ιδιοκτησία τους τους δουλοπάροικους. Οι δουλοπάροικοι διέφεραν από τους δούλους στο ότι μπορούσαν να έχουν δικό τους

νοικοκυριό, πράγμα που τους έκανε να ενδιαφέρονται περισσότερο για την παραγωγή.

Οι σχέσεις παραγωγής στη φεουδαρχία ήταν ανώτερες από τις δουλοκτητικές και γι αυτό τις αντικατέστησαν. Η πολιτική έκφραση της φεουδαρχίας ήταν η απολυταρχία και η ολιγαρχία.

. Οι φεουδαρχικές σχέσεις παραγωγής από ένα σημείο και μετά άρχισαν να εμποδίζουν την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Οι δύο κύριες κοινωνικές τάξεις, οι φεουδάρχες και οι δουλοπάροικοι, και ήρθαν αναπόφευκτα σε σύγκρουση μεταξύ τους.Οι δουλοπάροικοι έκαναν συχνά εξεγέρσεις, που υπέσκαψαν τα θεμέλια της φεουδαρχίας

Μέσα στη φεουδαρχία άρχισαν να αναπτύσσονται οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. Η αστική τάξη που αναπτύχθηκε μέσα στα σπλάχνα της φεουδαρχίας μπήκε επικεφαλής των λαϊκών εξεγέρσεων για την κατάργηση της φεουδαρχίας.

Μέχρι σήμερα υπάρχουν υπολείμματα φεουδαρχίας σε χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής

Μορφή της κοινωνικής συνείδησης που προσπαθεί να διαμορφώσει μία κοσμοθεωρία για την ύπαρξη του κόσμου μέσα στον κόσμο. Η μαρξιστική-Λενινιστική φιλοσοφία είναι η επιστήμη που μελετά τους γενικούς νόμους κίνησης της ύλης και της κοινωνίας και γενική μεθοδολογία επιστημονικής γνώσης.

Βασικό ζήτημα της φιλοσοφίας αποτελεί η σχέση ανάμεσα στην ύλη και το πνεύμα. Ανάλογα με το πιο από αυτά τα δύο στοιχεία θεωρείται πρωτεύον, δηλαδή ποια είναι η βάση για την παραγωγή του άλλου αναπτύχθηκαν

δύο κύρια φιλοσοφικά ρεύματα, ο υλισμός και ο ιδεαλισμός. Ο υλισμός θεωρεί ότι η συνείδηση είναι ιδιότητα της ύλης και δεν μπορεί να υπάρξει έξω από την ύλη, ενώ ο ιδεαλισμός θεωρεί ότι πνεύμα δημιούργησε την ύλη.

Στις ταξικές κοινωνίες οι φιλοσοφικές θεωρίες έχουν στην πράξη σχέση με τα ταξικά συμφέροντα, με την πάλη των τάξεων. Η φιλοσοφία του Μαρξισμού-Λενινισμού είναι ο διαλεκτικός και ιστορικός υλισμός και αποτελεί θεμέλιο της επιστημονικής γνώσης και δράσης για την επαναστατική αλλαγή του κόσμου.

Όλα τα αντικείμενα χαρακτηρίζονται από το περιεχόμενο (την ουσία τους) και την εμφάνισή τους, (μορφή, σχήμα, τύπος, φόρμα). Η προτίμηση της μορφής από το περιεχόμενο ονομάζεται φορμαλισμός. Η ελληνική απόδοση του όρου είναι “τυπολατρία”. Το περιεχόμενο των νόμων, για παράδειγμα εμφανίζεται με ένα τύπο. Η τάση να τηρείται κατά γράμμα ο τύπος και να παραβλέπεται η ουσία του νόμου

είναι φορμαλισμός.

Στην τέχνη ο φορμαλισμός εκδηλώνεται με την ονομαζόμενη “καθαρή” τέχνη, που θεωρεί τη μορφή σαν το βασικό στοιχείο της τέχνης, αγνοώντας ή υποτιμώντας το περιεχόμενο.

Οι πρώτες ανταλλαγές προϊόντων γίνονταν με προϊόντα, ζώα, δέρματα κλπ. Αργότερα γίνονταν με ευγενή μέταλλα (χρυσό, άργυρο) και τελικά με το χρήμα, που είναι κι αυτό εμπόρευμα και αποτελεί το γενικό ισοδύναμο των ανταλλαγών εμπορευμάτων.

Το χρήμα λειτουργεί σα μέτρο αξίας, κυκλοφορίας και θησαυρισμού. Το χρηματιστικό κεφάλαιο είναι η μορφή του χρήματος, που έκανε την εμφάνισή της στο τελευταίο στάδιο του καπιταλισμού, στον ιμπεριαλισμό.

Αποτελεί συγχώνευση του βιομηχανικού και του τραπεζικού κεφαλαίου. Το κατέχει και το διαχειρίζεται

μια αριθμητικά ασήμαντη μειοψηφία, η χρηματιστική ολιγαρχία.

Η ύλη υπάρχει μόνο σε συνάρτηση με το χώρο και το χρόνο, που αποτελούν γενικές ιδιότητές της, γενικές μορφές ύπαρξής της. Και οι δύο αυτές μορφές της ύλης είναι αδιάρρηκτα δεμένες με την ύλη και μεταξύ τους

Ο χώρος χαρακτηρίζει τη μορφή, τη δομή της ύλης, τον τρόπο ύπαρξης των υλικών αντικειμένων. Χαρακτηρίζεται από την ενότητα της συνέχειας και της ασυνέχειας.

Ο χρόνος χαρακτηρίζει τη διάρκειά της ύλης, την αλλαγή των καταστάσεών της. Ο χρόνος ρέει μόνο προς μία κατεύθυνση, από το παρελθόν, στο παρόν και προς το μέλλον. Είναι ανεπανάληπτος και ανεπίστρεπτος.

Επιστήμη που τη μελετά τις νομοτέλειες, τους μηχανισμούς και τα γεγονότα της ψυχικής ζωής του ανθρώπου και των ζώων.

Εμφανίστηκε σαν το μέρος της ιδεαλιστικής φιλοσοφίας που ασχολείται με την ψυχή και έτσι έφτασε μέχρι το16ο αιώνα.

Η υλιστική αντίληψη για την ψυχή εμφανίστηκε για πρώτη φορά από τον Αριστοτέλη, που θεώρησε ότι η ψυχή είναι τρόπος οργάνωσης του έμβιου σώματος και της αντικειμενικά

παρατηρούμενης συμπεριφοράς του. Το 17ο αιώνα ο Ντεκάρτ ανέτρεψε την αντίληψη που θεωρούσε την ψυχή σαν κινητήρα του σώματος και εξάρτησε τη συμπεριφορά των ανθρώπων από τις υλικές διαδικασίες που συντελούνται έξω και μέσα στον οργανισμό.

Στα μέσα του 19ου αιώνα η ψυχολογία διαμορφώθηκε σαν ιδιαίτερη επιστήμη. Πάνω στην ιδεαλιστική αντίληψη για τη δημιουργία του κόσμου οικοδομήθηκαν διάφορες ψυχολογικές θεωρίες, που αγνοούν ή υποβαθμίζουν την αλληλεπίδραση ατόμου-κοινωνίας, όπως οι θεωρίες του Φρόιντ και των Νεοφροϊδικών, που έγιναν δημοφιλείς τον 2ο0 αιώνα.

Η σύγχρονη ψυχολογία στηρίζεται στην εξέταση του ψυχισμού σαν αντανάκλαση της ύλης. Μελετά τα ψυχικά φαινόμενα όπως αυτά διαμορφώνονται στη βάση της σχέσης ατόμου-κοινωνίας. Κλάδοι της ψυχολογίας είναι η παιδοψυχολογία, η εργασιακή ψυχολογία, η ιατρική ψυχολογία, η εθνοψυχολογία κ.α.

Ψυχολογικός πόλεμος σήμερα είναι ο αόρατος πόλεμος που διεξάγει με ψυχολογικά μέσα η αστική τάξη εναντίον του λαού. Έχει στόχο τον επηρεασμό αξιών, πεποιθήσεων, συναισθημάτων, κινήτρων, σκέψεων και συμπεριφορών επιλεγμένων στόχων μέσα στο λαό ή και ολόκληρου του λαού. Στρατιωτικές Υπηρεσίες και

Υπηρεσίες Πληροφοριών κάνουν σημαντικές επενδύσεις σ΄ αυτό τον τομέα διότι έχει εξαιρετικά αποτελέσματα.

Ο Ψυχολογικός Πόλεμος έχει στόχο τη διαχείριση της σκέψης και τη διαμόρφωση συνείδησης προς όφελός της αστικής τάξης. Τροφοδοτεί με ψέμματα, εξαπατά, παρενοχλεί, εκφοβίζει, απειλεί, παρασύρει, δημιουργεί καταστάσεις παράνοιας, καταστρέφει τις αξίες που έχει δημιουργήσει με τον αγώνα του ο άνθρωπος μέχρι σήμερα.

Οι Τεχνικές (τακτικές) του είναι δεκάδες και δημιουργούν λαθεμένες αντιλήψεις, αμφιβολίες, αισθήματα φόβου, πανικού, απελπισίας και αυτοκαταστροφής.

Ο Ψυχολογικός Πόλεμος συντηρεί τις προκαταλήψεις και την πνευματική καθυστέρηση, επενδύει πάνω σ΄ αυτές, στρέφει τις κοινωνικές ομάδες τη μία εναντίον της άλλης, και καθυστερεί την ανάπτυξη ταξικής συνείδησης.