Υπάρχουν κάποιες ιστορικές στιγμές που ξεφεύγουν από τον ιστορικό χρόνο που τις γέννησε και με τη δύναμη που έχουν μέσα τους προβάλλονται στο μέλλον.
Είναι εκείνα τα ιστορικά φαινόμενα, που μπορεί να δημιουργήθηκαν στο χτες, ανήκουν όμως στο σήμερα και στο αύριο του ανθρώπου. Κι αυτό, γιατί κλείνουν μέσα τους όλες εκείνες τις αξίες, που ελευθερώνουν από τα δεσμά της ειμαρμένης και της δουλικής αναγκαιότητας και δείχνουν τον άλλο δρόμο. Αυτόν που λέει, ότι όλα μπορούν να γίνουν διαφορετικά αρκεί να το αποφασίσουμε, αρκεί να παρέμβουμε στο ιστορικό γίγνεσθαι και μέσα από τη συνειδητή μας βούληση και πράξη να γίνουμε οι κινητήριες δυνάμεις της ιστορίας.
Τέτοιο ιστορικό γεγονός, που έμελλε να μείνει βαθιά χαραγμένο στη συλλογική μνήμη των ανθρώπων της εργασίας ολόκληρης της οικουμένης, υπήρξε ημέρα εκείνη που ξημέρωσε στις 5 του Μάη του 1886 στο Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών με τον ήλιο να φωτίζει μια παράξενη πραγματικότητα. Πουθενά ζωή και κίνηση. Σ΄ όλη τη βιομηχανική περιοχή τα εργοστάσια κλειστά και μόνο οι τσιμινιέρες από το τεράστιο εργοστάσιο του Μακ Κόρμαν να βγάζουν το βρώμικο καπνό τους.
Ας παρακολουθήσουμε μέσα από την πένα του Κορδάτου το χρονικό εκείνων των ημερών, έτσι όπως το έγραψε στις 28 Απρίλη του 1946, στα μαύρα χρόνια της τρομοκρατίας, στην εφημερίδα των οικοδόμων.
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΣ
H εργατική Πρωτομαγιά ή πιο σωστά η κόκκινη Πρωτομαγιά έχει την ιστορία της. Δεν καθιερώθηκε έτσι στα καλά καθούμενα σαν η πιο επίσημη γιορτή της οργανωμένης εργατιάς όλου του κόσμου. Να ποιο είναι σε μεγάλη συντομία το χρονικό της.
Στα 1885 στις ΗΠΑ έγιναν δυο εργατικά συνέδρια για να συζητήσουν πάνω σε σπουδαία ζητήματα που απασχολούσαν το βορειοαμερικάνικο προλεταριάτο. Στα χρόνια αυτά η εκμετάλλευση της αμερικάνικης εργατιάς ήταν μεγάλη. Οι ώρες δουλειάς ήταν πολλές. Τα μεροκάματα μικρά και μέσα στις φάμπρικες η ζωή του εργάτη ήταν ζωή σκλάβου. Ύστερα από πολλές συζητήσεις που έγιναν πάρθηκε η απόφαση στην ερχόμενη πρωτομαγιά του 1886 οι εργάτες να απεργήσουν με πρώτο και βασικό αίτημα την καθιέρωση της 8ωρης δουλειάς. Το είχαν πια καταλάβει οι εργάτες πως με τις παρακάλιες και τη ζητιανιά δε γίνεται τίποτα, πως έπρεπε με την ομαδική τους δράση και δύναμη να επιβάλλουν το δίκαιό τους και τις διεκδικήσεις τους.(…) Η πρωτομαγιά ήρθε και η απεργία κηρύχθηκε από την μια άκρια στην άλλη σ΄ όλη τη Βόρεια Αμερική. Οι απεργοί βγήκαν στους δρόμους με κοινό σύνθημα: “Οχτώ ώρες δουλειά, οχτώ ώρες για μόρφωση και ξεκούραση. Οχτώ ώρες ύπνο”. (…)
Ενώ όμως στις περισσότερες βιομηχανικές περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών οι απεργοί κέρδισαν το αίτημά τους, στο Σικάγο η αντίσταση και η αντίδραση των εργοδοτών ήταν πιο οργανωμένη και αποφασιστική. Τα κατάφεραν να μαζέψουν από τις γειτονικές πόλεις μερικές χιλιάδες ασυνείδητους και κίτρινους εργάτες κι έτσι κίνησαν τις φάμπρικές τους. Γι αυτό στις 3 του Μάη 10.000απεργοί του Σικάγου μαζεύτηκαν μπροστά σ΄ ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια για να αποδοκιμάσουν τους απεργοσπάστες. Οι φάμπρικες όμως φρουρούντανε από το στρατό και τη χωροφυλακή. Δόθηκε κιόλας διαταγή να χτυπήσουνε στην πρώτη ανταρσία. Έτσι όταν οι πρώτοι απεργοί άρχισαν ναφωνάζουν και να κατακρίνουν τους κίτρινους εργάτες οι αστυνομικοί και ο στρατός έριξαν στο κρέας. Οι απεργοί αν και δεν είχανε όπλα έδειξαν απαράμιλλο ηρωισμό. Οι αστυνομικοί τα είχαν χάσει.
Μπροστά τους είχανε λιοντάρια και όχι ανθρώπους γι αυτό και σε λίγο διαλύθηκαν. Μα απ΄ τους στρατώνες του Σικάγου ήρθαν επικουρίες. Οι τοπικές αρχές διέταξαν να χτυπηθούν οι απεργοί και ας χυθεί όσο θέλει αίμα. “Βαράτε τα σκυλιά”, ήταν η διαταγή που δόθηκε στο στρατό. Η μάχη ξανάρχισε πεισματικά. Ο αγώνας ήταν σκληρός και άνισος. Γύρω από τη φάμπρικα όλος ο τόπος ήταν βαμμένος από αίμα εργατικό και σπαρμένος από κορμιά απεργών. Έπεσαν πολλοί μάρτυρες της ιδέας. Πόσοι όμως δεν το ξέρουμε γιατί οι αστυνομικοί δεν άφησαν να γίνει ο απολογισμός της νίκης τους! Πήραν τα πτώματα χωρίς να δώσουν είδηση σε κανέναν πού τα έθαψαν. Την άλλη μέρα οι εργατικές εφημερίδες στιγμάτισαν την κεφαλαιοκρατία για τη δολοφονική της επίθεση. Η “Εργατική Εφημερίδα” μάλιστα δημοσίεψε την παρακάτω ιστορική προκήρυξη:
“Εργάτες!
Ο πόλεμος των τάξεων άρχισε. Χτες τουφέκισαν τους απεργούς εργάτες μπροστά
στη φάμπρικα που εργάζονται. Το αίμα τους ζητά εκδίκηση. Ποιος να μη πιστεύει
τώρα, πως οι τίγρεις που μας κυβερνούν διψούν για εργατικό αίμα; Οι εργάτες όμως
δεν είναι πρόβατα. Στην λευκή τρομοκρατία πρέπει να απαντήσουν με την κόκκινη
τρομοκρατία. Καλύτερος ο θάνατος παρά η δυστυχία. Αν τουφεκίζουν τους εργάτες
θα τους απαντήσουμε με τέτοιο τρόπο, που να μας θυμούνται για πολύ καιρό οι
αφεντάδες μας. Η ανάγκη πια μας κάμνει να φωνάξουμε: Σ Τ Α Ο Π Λ Α!
Οι γυναίκες, τα παιδιά των δυστυχισμένων κλαίγανε τον σκοτωμένο πατέρα και
άντρα τους. Μέσα στα μέγαρά τους οι πλουτοκράτες γέμιζαν τα ποτήρια τους από
σαμπάνια και έπιναν στην υγειά των δολοφόνων, που επιβάλλουν την τάξιν..
Σκουπίστε τα δάκρυά σας εσείς που πάσχετε. Θαρρέψετε! Σκλάβοι σηκωθείτε!”
Η προκήρυξη αυτή έπιασε. Την άλλη μέρα 15.000 εργάτες μαζεύτηκαν εκεί που τους καλούσε το καθήκον. Ένα κάρο χρησίμεψε για βήμα κι επάνω απ αυτό με τη σειρά μιλήσανε οι εργατικοί ηγέτες. Η αστυνομία όσο ήτανε μέρα έκανε πως παρακολουθούσε από μακριά την εργατική συγκέντρωση. Σχεδίαζε άμα νυχτώσει να επιτεθεί και να θερίσει άλλη μια φορά την εργατιά. Μα βγήκε πολύ γελασμένη όταν κοντά στο σούρουπο 150 αστυνομικοί ρίχτηκαν πάνω στην εργατιά, μια μπόμπα έσκασε ανάμεσά τους και καμμιά εικοσαριά από δαύτους τους έκανε κομμάτια. Οι άλλοι τόβαλαν στα πόδια. Πατείς με πατώ σε. Τα όργανα της τάξης, οι προχθεσινοί δολοφόνοι μπροστά στην εργατική αυτοάμυνα τόκοψαν λάσπη.
Μα πίσω από τους αστυνομικούς ήταν ο στρατός. Ένα Σύνταγμα ολόκληρο που άρχισε να πυροβολεί. Νέο αίμα χύνεται. Πολλοί πληγώνονται και πέφτουν κάτω. Οι εργάτες υποχωρώντας παίρνουν μαζί τους και τους ηρωικούς συντρόφους τους, που ήταν χτυπημένοι. Η νύχτα εκείνη πέρασε σε μια αφάνταστη τρομοκρατία και από τα ξημερώματα άρχισε το κυνηγητό της εργατιάς. Χιλιάδες πιάστηκαν και κλείστηκαν στα μπουντρούμια. Ανάμεσα σ΄ αυτούς ήταν και δημοσιογράφοι, εργατικοί ηγέτες από τους πιο γνωστούς της Βόρειας Αμερικής.
Στις φυλακές έμειναν πολύ καιρό και στο τέλος κράτησαν μόνο οκτώ, τους “πρωτοπόρους”,που τους πέρασαν από κακουργιοδικείο. Το ταξικό δικαστήριο τους καταδίκασε σε θάνατο και το Νοέμβρη του 1886 οι τέσσαρες απ αυτούς κρεμάστηκαν και ο πέμπτος λίγες μέρες πριν να γίνει η εχτέλεση έγινε το κεφάλι του λιώμα καπνίζοντας ένα τσιγάρο που είχε εκρηκτική ύλη. Οι άλλοι τρεις πήραν χάρη και η ποινή τους μετατράπηκε σε καταναγκαστικά δεσμά. Έμειναν επτά χρόνια στα κάτεργα και όταν είχαν γίνει σωματικά ερείπια από τις κακουχίες τους χαρίστηκε η ποινή.
Τα γεγονότα αυτά που έκαναν μεγάλη εντύπωση σ΄ όλη την Αμερική και Ευρώπη δεν άφησαν φυσικά ασυγκίνητο το οργανωμένο προλεταριάτο. Γι αυτό στο παγκόσμιο εργατικό συνέδριο που έγινε το 1889, αποφάσισε τιμώντας τη μνήμη των ηρωικών εργατών του Σικάγου να θεσπιστεί η Πρωτομαγιά σα μια διεθνική εργατική γιορτή, που την ημέρα αυτή οι οργανωμένοι εργάτες όλου του κόσμου ν΄ απεργούν και να εκδηλώνουν σε ομαδικές συγκεντρώσεις το ταξικό τους μίσος ενάντια στην παγκόσμια κεφαλαιοκρατία.
Έτσι καθιερώθηκε η Εργατική Πρωτομαγιά, που πολλές φορές από τότε βάφτηκε με εργατικό αίμα.
Γιάννης Κορδάτος
Πηγή: Εφημερίδα “Ο οικοδόμος”, φύλλο 80, Κυριακή 28 Απρίλη 1946