image_print

Ο Μπέρτολ Μπρεχτ σημείωνε ορθά-κοφτά: “Τις πραγματικές επαναστάσεις δεν τις κάνουν τα συναισθήματα (όπως καμώνεται η αστική ιστοριογραφία) αλλά τα συμφέροντα”.

Δεν είναι και τόσο αυτονόητη η έκφραση του Μπέρτολ Μπρεχτ ότι τις πραγματικές επαναστάσεις τις κάνουν τα συμφέροντα εννοώντας τα συγκρουόμενα συμφέροντα και τις ανειρήνευτες αντιθέσεις ανάμεσα σε κοινωνικές ομάδες που κατέχουν διαφορετικές θέσεις μέσα στο κάθε σύστημα παραγωγής, απ’ αυτά που γνώρισε ο άνθρωπος στην ιστορική του εξέλιξη. Μέσα στις ταξικές κοινωνίες όλων των εποχών που στηρίζονταν στην ανισότητα και στην εκμετάλλευση των αδύνατων από τους δυνατούς, όποια ονομασία κι αν έφεραν αυτοί, ελεύθεροι- δούλοι, φεουδάρχες- δουλοπάροικοι, κεφαλαιοκράτες-εργάτες, ποτέ δε σταμάτησε η ταξική πάλη ανάμεσά τους, ποτέ δε σταμάτησαν οι συγκρούσεις και οι εξεγέρσεις. Κι αυτό γιατί οι αγώνες των καταπιεσμένων ήταν πάντα σφιχτά συνδεδεμένοι με την πορεία για την κατάκτηση της ανθρώπινης ελευθερίας. Αυτή η άποψη μπορεί να σοκάρει αρκετούς διότι διαρκώς ακούμε πως σπουδαίες ηγετικές φυσιογνωμίες δημιουργούν τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα και οι μάζες κάτω από την επήρεια ενός ενθουσιασμού ακολουθούν τους γενναίους ηγέτες, που οδηγούν την κοινωνία μπροστά. Μας διδάσκουν πως ένας Σπάρτακος ξεσήκωσε στην αρχαία Ρώμη τους δούλους να επαναστατήσουν , πως η Γαλλική επανάσταση ήταν έργο σπουδαίων προσωπικοτήτων όπως του Νταντόν, του Ροβεσπιέρου, του Μαρά και πως η επανάσταση του 21 στηρίχθηκε στις μεγάλες στρατηγικές φυσιογνωμίες ενός Κολοκοτρώνη ή ενός Καραΐσκάκη.

Εύπεπτη και βολική αυτή η αντίληψη, αλλά αίρεται αν σκεφτούμε ότι πριν από κάθε πραγματική επανάσταση υπήρχαν εκρηκτικά κοινωνικά προβλήματα που έπρεπε να λυθούν. Στην αρχαιότητα οι δούλοι δεν θεωρούνταν άνθρωποι όπως οι ελεύθεροι αλλά αντικείμενα (res), εργαλεία. Ενώ οι δούλοι παρήγαγαν κυρίως τον πλούτο, τον καρπό της εργασίας τους τον καρπωνόταν μια μειοψηφία, η άρχουσα τάξη της εποχής εκείνης. Οι δούλοι στην αρχαιότητα είχαν ακριβώς αντίθετο συμφέρον και γι αυτό πραγματοποίησαν πάνω από 1200 επαναστάσεις. Κάτι αντίστοιχο έγινε και με την αστική επανάσταση. Η νεοεμφανισθείσα τότε τάξη των αστών ζητούσε εργατικά χέρια κι αυτά τα είχε στη δούλεψή της η τάξη των φεουδαρχών. Είχε λοιπόν οικονομικό συμφέρον τότε η αστική τάξη να πάρει την εξουσία και οι δουλοπάροικοι είχαν επίσης συμφέρον να ξεφύγουν από τη σκλαβιά του φεουδάρχη πέφτοντας όμως έτσι οι ίδιοι από τη μια σκλαβιά στην άλλη, καθώς δεν είχαν ωριμάσει ακόμα οι συνθήκες που θα τους επέτρεπαν να γνωρίζουν ότι πίσω από τις κοινωνικές επαναστάσεις βρίσκεται η αδυσώπητη πάλη των τάξεων.

Τις σοσιαλιστικές επαναστάσεις του 20ου αιώνα τις καθόριζε το συμφέρον της εργατικής τάξης να καταργήσει τόσο την τάξη των κεφαλαιοκρατών, όσο και την κάθε μορφής εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Το ότι η πρωτόγνωρη και συνειδητή αυτή πορεία διεκόπη από την παλινόρθωση του καπιταλισμού στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, που εξακολουθούν να μελετώνται ώστε να αντληθούν τα απαραίτητα διδάγματα για την επόμενη επανάσταση, που κι αυτή θα πραγματοποιηθεί για λόγους συμφέροντος, ως αποτέλεσμα της ύπαρξης σχέσεων κυριαρχίας και υποταγής, της ιδιοποίησης όχι μόνο της εργασίας αλλά και της βούλησης των πολλών από τους λίγους. Η εργατική τάξη, που δέχεται στις πλάτες της την πιο σκληρή εκμετάλλευση έχει για χίλιους δυο λόγους συμφέρον να πάρει πίσω την κλεμμένη της βούληση και μέσα σε συνθήκες αντικειμενικά υπερώριμες πλέον να κάνει την επανάσταση για λογαριασμό της και να πάρει την πολιτική και οικονομική εξουσία στα δικά της χέρια.

Αν λοιπόν κι εμείς θέλουμε μια πραγματική αλλαγή στη ζωή μας πρέπει να υπηρετούμε το συμφέρον μας. Να βαδίσουμε το δρόμο που θα μας απαλλάξει από τα βάσανα της εκμετάλλευσης, των πολέμων, των μνημονίων, των δεινών που συσσώρευσε η αστική τάξη στις πλάτες μας.

image_print