Ο τίτλος του πρωτοπόρου δεν χαρίζεται κι ούτε μπορεί να αποτελέσει φιλοφρόνηση. Κερδίζεται από εκείνους που αφιερώνουν τη ζωή τους σε έργα που δίνουν ώθηση στην ανθρωπότητα για να κάνει ένα μεγάλο άλμα προς τα μπρος. Κι ο Ένγκελς υπήρξε ένας από αυτούς. Μέγιστος διανοητής δημιούργησε αλλά και τεκμηρίωσε τις σύγχρονες αντιλήψεις
στη φιλοσοφία, την οικονομία και την πολιτική προβλέποντας πριν ενάμισι αιώνα αυτό που συμβαίνει σήμερα: Διακήρυξε πως “η αστική κοινωνία σύντομα θα βρεθεί μπροστά στο δίλημμα ή πέρασμα στο σοσιαλισμό ή ξανακατρακύλισμα της ανθρωπότητας στη βαρβαρότητα”.
Κι αυτό μέρα με τη μέρα επαληθεύεται όλο και περισσότερο. Ο παραγόμενος πλούτος συσσωρεύεται σε όλο και λιγότερα χέρια. Για τον πλούτο αυτό οι πόλεμοι και οι καταστολές σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης αφήνουν πίσω τους εκατομμύρια θύματα. Κι ακόμα χειρότερα. Τα όπλα μαζικής καταστροφής έχουν τεράστια ισχύ, που ακόμη κι ένα μέρος τους θα μπορούσε να εξαφανίσει ολόκληρη την ανθρωπότητα. Η περιβαλλοντική καταστροφή έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις και στέλνει καθημερινά μηνύματα μέσα από συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα. Η καταστροφή αυτή είναι ανεπίστροφη και απειλεί ολόκληρο τον πλανήτη. Ακόμη και η καθημερινή ζωή των ανθρώπων γίνεται μέρα με τη μέρα όλο και περισσότερο αφόρητη. Ιδιαίτερα μετά την ανατροπή των σοσιαλιστικών καθεστώτων τα δικαιώματα των εργαζομένων καταργούνται το ένα μετά το άλλο, οι μισθοί συρρικνώνονται, οι εργασιακές σχέσεις θυμίζουν μεσαίωνα, οι κοινωνικές δαπάνες που οι εργαζόμενοι είχαν κατακτήσει με ιδρώτα και αίμα συρρικνώνονται. Όλα αυτά δείχνουν με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο ότι η βαρβαρότητα δεν είναι πια ένας μακρινός εφιάλτης αλλά η καθημερινή πραγματικότητα όλο και μεγαλύτερου αριθμού ανθρώπων.
Η μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων φαίνεται αδρανοποιημένη. Σε μια εποχή που η παρακμή, τα κοινωνικά αδιέξοδα και η σήψη κυριαρχούν, η αστική τάξη έχει εξαπολύσει έναν άνευ προηγουμένου ψυχολογικό πόλεμο με όπλα το ψέμα, την αποσιώπηση, τη διαστρέβλωση και τη συκοφαντία. Καταστρέφει και διαφθείρει σε παγκόσμια κλίμακα μέσα από την παιδεία, τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και τις σύγχρονες τεχνολογίες.
Η επιστημονική διαδρομή του Ένγκελς
Ο Ενγκελς ήταν αυτός που συνδιαμόρφωσε μαζί με τον Μαρξ τον επιστημονικό σοσιαλισμό, την επιστημονική κοσμοθεωρία της εργατικής τάξης και απέδειξε το αναπόφευκτο τέλος των εκμεταλλευτικών συστημάτων και το νομοτελειακό πέρασμα της ανθρώπινης ιστορίας από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό. Γεννήθηκε σαν σήμερα στις 28 Νοεμβρίου του 1820 στο Μπάρμεν της Ρηνανίας από μεγαλοαστική οικογένεια βιομηχάνων. Ο νεαρός όμως Φρίντριχ αντί να αναλάβει τις οικογενειακές επιχειρήσεις και να γίνει ένας σεβαστός αστός βιομήχανος,επέλεξε να γίνει αρνητής και αποστάτης της τάξης του και να υπηρετήσει τα συμφέροντα του εργαζόμενου λαού ως θεωρητικός του εργατικού κινήματος αλλά και ως καθοδηγητής σκληρών ταξικών αγώνων και συγκρούσεων. “Ποτέ δε γεννήθηκε από τέτοια οικογένεια γιος που να έχει ξεστρατίσει τόσο πολύ”, έγραψε αργότερα η Ελεονόρα Μαρξ.
Μετά τη στρατιωτική του θητεία και αφού είχε μελετήσει σε βάθος γερμανική φιλοσοφία και όλα τα έργα του Χέγκελ , πηγαίνει στην Αγγλία , όπου έρχεται σε επαφή με το εργατικό κίνημα και με τις σκληρές κι απάνθρωπες συνθήκες ζωής της εργατικής τάξης της χώρας, που λόγω της βιομηχανικής επανάστασης αποτελούσε την εποχή εκείνη την ηγέτιδα καπιταλιστική δύναμη. Στα 1842 συναντά για πρώτη φορά τον Μαρξ στην Κολωνία και ξεκινά μια μεγάλη φιλία και μια κοινή πνευματική και αγωνιστική πορεία σ όλα τα επίπεδα που θα την κλείσει ο θάνατος. Ο Ένγκελς έχοντας ακλόνητη πίστη στην ιδιοφυΐα του Μαρξ και στις τεράστιες ικανότητές του χρηματοδοτούσε μέχρι τέλους σταθερά αυτόν και την οικογένειά του προκειμένου απερίσπαστος να ασχοληθεί με τις μελέτες του πάνω στην πολιτική οικονομία του καπιταλισμού. Ο Λένιν γράφει ότι χωρίς την φιλική οικονομική βοήθεια του Ένγκελς δε θα υπήρχε Κεφάλαιο και είναι αμφίβολο αν και ο ίδιος ο Μαρξ θα μπορούσε λόγω της ένδειάς του να επιβιώσει. Στον Ένγκελς οφείλουμε τη συγκέντρωση των σημειώσεων του Μαρξ μετά το θάνατό του, τη διαμόρφωσή τους σε κείμενο και την έκδοσή τους με τη μορφή του δεύτερου και τρίτου τόμου του Κεφαλαίου.
Σπουδαίο το θεωρητικό έργο του ‘Ενγκελς γραμμένο με απαράμιλλη εκφραστική δεινότητα και σαφήνεια επέδρασε καθοριστικά στην κοινωνική και πολιτική ιστορία της ανθρωπότητας. Από την Αγία Οικογένεια, τη Γερμανική Ιδεολογία και το Κομμουνιστικό Μανιφέστο, που έγραψε μαζί με τον Μαρξ στα πρώτα χρόνια της γνωριμίας τους για να εκθέσουν τις βασικές αρχές του διαλεκτικού ιστορικού υλισμού έως τον Ουτοπικό και Επιστημονικό Σοσιαλισμό, τη Διαλεκτική της Φύσης, την Καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους, το Αντιντίρινγκ, το Λουδοβίκος Φόιερμπαχ και το τέλος της γερμανικής κλασσικής φιλοσοφίας μαζί με μελέτες και άρθρα που κατά καιρούς δημοσίευε καθώς και άλλα, που είχαν μείνει αδημοσίευτα ο Ένγκελς δημιούργησε τη θεωρητική βάση για την κατανόηση του κόσμου και τη γνώση της υλιστικής αντίληψης της ιστορίας δίνοντας στην εργατική τάξη τα όπλα και τα εργαλεία για να γίνει τάξη για τον εαυτό της προκειμένου να φέρει σε πέρας την ιστορική της αποστολή και να οδηγήσει την ανθρωπότητα από την ταξική διαίρεση στην οικοδόμηση της αταξικής κοινωνίας.
Επίκαιρο και αναγκαίο το έργο του Ένγκελς.
Όσο κυλάει ο χρόνος τόσο πιο σημαντικά για την ανθρωπότητα γίνονται τα έργα του Ένγκελς και τόσο πιο επιτακτική η ανάγκη για μελέτη και αξιοποίησή τους. Διότι κανείς δεν διατύπωσε τόσο καθαρά και με τόση σαφήνεια όσο ο Ένγκελς την νομοτέλεια που κινεί τα νήματα της πορείας του ανθρώπου και την ανάγκη αντιμετώπισης της αυξανόμενης βαρβαρότητας που λίγο ως πολύ όλοι βιώνουμε και αντιλαμβανόμαστε σε κάθε εκδήλωση της ζωής.
Η προσφορά του Ένγκελς αποτελεί ανεκτίμητη κατάκτηση στα χέρια του αγωνιζόμενου ανθρώπου και είναι άμεσα αξιοποιήσιμη. Το έργο του αποτελεί για τους ανθρώπους της εργασίας σάλπισμα διαρκούς και ανειρήνευτης πάλης με στόχο την απόκτηση της χαμένης τους βούλησης και της κλεμμένη τους ελευθερίας στην πορεία για την κατάργηση της καταπίεσης ανθρώπου από άνθρωπο. Για την προώθηση της εξελικτικής εκείνης διαδικασίας που θα κάνει τον άνθρωπο κύριο της μοίρας του και της ευτυχίας του, δηλαδή πραγματικά ελεύθερο. Για τη διάσωση τελικά αυτής καθαυτής της ανθρώπινης ουσίας και ύπαρξης.